Tayland’ın deli gömleği ve piyasanın sopası

Tayland Merkez Bankası’nın (TMB) web sitesine girdiğinizde hedeflerinin “istikrarlı bir finansal ortam sağlamak” olduğunu göreceksiniz. “Ainesi iştir kişinin, lafa bakılmaz.” TMB’nin 7 Kasım’dan bu yana Tayland parası Baht’ın aşırı değerlenmesi karşısında aldığı kararlar ve getirdiği önlemler hiç de web sitesinde yazılan vizyona uymuyor.

7 Kasım’da bankaların ve finansal kurumlarının, yerleşik olmayanlara baht cinsinden değerli kağıt ihraç etmeleri ve satmaları yasaklandı. Komşu ülkelerin dışına baht çıkarılmasına sınırlama getirildi. Ancak yabancı paralara çevrilerek çıkarılabilir hale geldi.

4 Aralık’ta bahttaki spekülasyonları önlemek amacıyla yerel finansal kurumlardan; yabancılarla yaptıkları repo ve swap tarzı işlemlerden kaçınmaları istendi.Yerel bankaların yerleşik olmayanlarla yapacakları döviz işlemleri, sadece 3 ay ve daha uzun vadeli devlet bono ve tahvilleriyle TMB bonolarında yapılacak işlemlerle sınırlı kalmak kaydıyla izin verildi.

Son olarak da 18 Aralık’ta TMB son darbeyi vurarak; ticari faaliyetlerin dışında kalan ve 20 bin doları aşan her türlü döviz işleminden yaratılan baht tutarının yüzde 30’unun TMB’ye bir yıl boyunca “faizsiz” yatırılması şartını getirdi. Bir yılın sonunda da ilgili finansal kurumlardan alınan belgeyle bu paranın bir yıl ve daha uzun ülkede kaldığını belgelendikten sonra bu paralar alınabiliyor.

Bir yıldan önce parasını almak isteyenler ise, ancak paralarının üçte ikisini geri alabilecekler. Böylelikle finansal piyasalara deli gömleği giydirilmiş oldu! Bu son kararla Tayland’da yer yerinden oynadı. Baht yüzde 2.20 devalüe olurken, günlük kaybı bir ara yüzde 19’a ulaşan Tayland borsası Salı gününü yüzde 14.8 düşüşle kapattı.

Saddam’ın Kuveyt’i işgalinden sonraki en büyük düşüş, ve 31 yıllık tarihinde ilk defa yüzde 10 düşüş sınırı nedeniyle işlemlere ara verilmiş.

Borsadan bir günde 23 milyar dolar silinince borsa başkanı; TMB’nın yeni önlemlerini geri almasını istedi. Bunda da başarılı oldu. “Piyasalar tahminimizden fazla tepki verdi” diye açıklama yapan TMB başkanı, alınan önlemlerin hisse senetleri için geçerli olmayacağını açıklamak zorunda kaldı. Sermaye yatırımları ve para piyasaları için bir değişiklik yapılmadı. Henüz !

Piyasa sopasını bir kez daha gösterdi. Dün hisse senetlerine getirilen istisnayla borsa endeksi yüzde 11.2 yükselişle kapandı ancak kayıpların hepsini kapatma şansı olamadı. Zira TMB’nin adeta “paçavraya” dönen kredibilitesi nedeniyle çok ciddi bir güven erozyonu ortaya çıktı. Tamiri uzun zaman alacaktır.

Bu arada bölge ülkelerini ve diğer gelişmekte olan ülke piyasalarını etkileyen bu kararların uygulaması yakından izlenecektir. Başarılı olmaları ve Tayland’da bahtın sürekli değer kazanmasını engellediği görüldüğü takdirde taklit edenler çıkacaktır. Ancak bu tarz önlemlerin modern finansal dünyada bir çözüm olması hayli zor.

Enflasyon korkusundan dolayı yüzde 5 olan faizlerini aşağı indirmek yerine “polisiye” önlemler alan Tayland, umarım bizim için bir “model” olmaz.