‘Paralel Euro’ Komşu’yu kurtarır mı?
.
Syriza iktidara geldiğinden beri Yunanistan’ın borçlarını yeniden yapılandırılması ile uğraşıyor. Bu arada Komşu’nun kasası da yavaş yavaş, ödenen maaş ve borçlarla boşalıyor. IMF’ye 1 Mayıs’ta 200, 12 Mayıs’ta 750 milyon euro borç geri ödemesi yapması gerekiyor. Yunan Başbakanı Tsipras borç ödeme ile kamu maaşlarını ödeme arasında kalırsa, maaşları ödeyeceğini Merkel’e mektupla iletmiş durumda.
Zaman daraldıkça taraflar daha da geriliyor, görüşmeler sertleşiyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB); Yunan bankalarının ihtiyaç duyduğu likidite için ELA (Emergency Liqidity Assistance-Acil Likidite Yardımı) limitlerini arttırmak zorunda kalıyor. Anlaşma geciktikçe de ihtiyaç her geçen gün artıyor.
Almanya ve IMF başta olmak üzere “Troyka”, Komşu’nun özelleştirme, işgücünün “esnekleştirilmesi (işten kolay atılabilmesi)” ve emeklilikle ilgili önlemlerini yetersiz buluyor. Hal böyle olunca da Komşu’nun eurodan çıkması daha fazla tartışılır hale geliyor. Ancak Yunanistan’ın belki de hiç girmemesi gerekirken şimdi de eurodan çıkması Avrupa Birliği’nin başarısızlığı anlamına geleceğinden bunun alternatifleri aranıyor.
Son tartışılan çözümlerden birisi de Yunanistan’ın kamu ödemelerini “Borç Senedi (IOU-I Owe You)” ile yapması. Bir tür “Paralel Euro’dan” bahsediyoruz. Tabii ki adı euro olmayacak ve bu bir senet olacak. Maaşlar veya diğer kamu ödemeleri bu senetlerle yapılacak, devlet de bunları vergi ve diğer tahsilatları için kabul edecek. Bakıldığında ülke içinde euro dışında para yerine geçen başka bir “kıymetli evrak” tedavül edecek.
ECB bu senetleri teminat olarak kabul edip, Komşu’ya borç verecek mi? Hiç sanmıyorum. Komşu’nun kredibilitesi yüksek olsa belki çalışabilir bir mekanizma (kaldı ki o zaman IOU’lara ne gerek kalırdı?). Ancak bugünkü ortamda bu senetler itibari değerinden işlem görmesi neredeyse imkânsız. Mutlaka bir “iskonto” olacak, böylelikle “Yunan Paralel Eurosu” iskonto oranı kadar devalüe edilmiş olacak. Diyelim ki bu sayede devalüasyonu da başardılar. Peki değeri düşük “Paralel Euro” ile gerçek euro borçlar nasıl ödenecek?
242 milyar euroluk GSYH’si olan Yunanistan’ın borcu 417 milyar euro dolaylarında. Bu borcun çalışıp-biriktirerek ödenmesi mümkün değil. İster gerçek euro ile ister “Paralel Euro” ile olsun Komşu’nun bunu ödemesi mümkün görünmüyor. Yunanistan’a sorumsuzca borç vermiş olanlar; büyümeyen ekonomileri nedeniyle fakirleşmiş Yunan halkı kadar olmasa da; bir bedel ödeyecek ve bu alacaklarının bir kısmından vazgeçmek zorunda kalacaklar.
Çözümün gecikmesinin ardında başta Merkel olmak üzere “Kuzey Euro Bölgesi’nin”; Yunanistan’ın diğerlerine kötü örnek olmaması ve Yunan halkını olabildiğince bir daha yapmayacak şekilde “terbiye etme” arzusu yatıyor. Bir “saç traşını” kabul edecekler de bedelini düşük tutmaya çalışıyorlar.