İstisnai günler sıradan oldu!

Merkez Bankası’nın (MB) bu yıla dair açıkladığı para programında tanıştık “istisnai gün” kavramıyla. Döviz piyasalarındaki “oynaklık” arttığında MB gerek fonlamayı üst banda (bugünlerde haftalık fonlama Piyasa Yapıcılar için yüzde 11.00, diğer bankalar için yüzde 11.50) çıkarabiliyor ya da doğrudan döviz piyasasına müdahale edebiliyor.

Hangi günün sıradan, hangi günün “istisnai gün” olduğuna da MB karar verip, günün başında açıklıyor. Ancak hangi günün istisnai olacağını bilememek bir yandan piyasa katılımcılarının işini zorlaştırırken, ülkeye girebilecek yabancı yatırımcıların da cesaretlerini kırıyor ya da vadeleri iyiden iyiye kısalıyor!

Bir yabancı yatırımcı düşünün ki ülkeye yaptığı yatırıma nasıl bir getiri elde edebileceği konusunda emin olamıyor. Ya da yatırımını ülke içindeki kaynaklardan fonlamaya planlayan bir yatırımcı için belirsizlik git gide artıyor. Finansal piyasalar istikrarı sever!

Peki, MB hangi günleri “istisnai gün” ilan ediyor? Bu da belirsiz. Görünen o ki; MB’nin istediği bu belirsizlik ortamı yaratmak ve sürdürmek! Böylelikle “sürpriz” yapma opsiyonunu da elinde bulunduruyor. Piyasada oluşan genel kanı, MB’nin (yüzde 50 dolar+yüzde 50 euro) sepeti 2.10 seviyesine yaklaştığında ya da aştığında istisnai gün açıkladığı yönünde. Aslına bakarsanız tanım gereği “oynaklığın arttığı” günler istisnai gün olacaktı. Ancak pratikte bir “kur tavanı”, günü “istisnai” hale getirebiliyor. Bir başka deyişle “serbest kur” bu tavanın altı için geçerli, üzerine çıkıldığında bir anlamda “sabit kura” geçiliyor. MB; euro/dolar paritesine bakıyor mu, ya da diğer gelişmekte olan ülke para birimlerini dikkate alıyor mu tam olarak anlaşılabilmiş değil.

Anlaşılan o ki; MB kuru kontrol ederek enflasyonu da aşağıda tutmaya çalışıyor. Çalışır bir mekanizma mı bu? Eğer önümüzdeki aylarda cari açık baskısı azalacak, ya da şu veya bu sebepten dolayı (!) Türkiye’ye hızlı bir fon akışı olacaksa bu mekanizma çalışır. MB’nin cari açık azalacak tahmini masada. Petrol fiyatlarının her ne kadar ortalama tahminden yukarıda olsa da kopup gitmiyor olması bu tahminin tutmasına yardımcı olabilir.

Ancak son açıklanan cari açık verileri geçmiş yıl sonuna doğru artan faiz oranlarının baskısı ile düşüyor görünse de yeni yılla birlikte faizlerdeki gerileme nedeniyle bu azalma durabilir! Diğer yandan otoyol özelleştirmeleri dışında sürpriz bir özelleştirme ya da fon girişi olmaz ise MB’nin işi zorlaşabilir.

Diğer yandan MB’nin bir anlamda “örtülü sabit kur” uyguluyor olması ithalatçılar için bedava bir “alım opsiyonu” anlamına geliyor. Kurlar nasılsa MB sayesinde yükselmeyecek, biz de işimize bakabiliriz denebilir. Kredi fazileri düşmesi, yeni açıklanan teşvik yasası ile kısa vadede artacak ithalat cari açığı artıracak olursa bugünlerde bile “sıradan” hale gelmiş olan istisnai günler, artık daha da sıradanlaşacak demektir.