Fed ve Geithner akıllı olmak zorunda!

CUMA günü ABD’de açıklanan tarım dışı istihdam verisi bir kez daha ABD ekonomisinin alınan onca önleme rağmen bir türlü arzulanan toparlanma seviyelerine ulaşamadığını gösterdi. Piyasalarda ise “ekonomi kötüyse Fed para verecek, piyasa katılımcıları da o parayla spekülasyona devam edecek” beklentisi fiyatları yukarı taşıyor. Dünyayı ‘bedava paraya’ boğan ABD’nin bunun yan etkilerini mutlaka dikkate alması gerekli.

Amerikan Merkez Bankası konumundaki Federal Reserve Bank (Fed) ve Amerikan Hazinesi’nden sorumlu olan Timothy Geithner bundan böyle çok daha dikkatli, çok daha akllı olmalı! Yoksa halimiz harap.

Neden mi? Cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam verisi de bir kez daha gösterdi ki ABD ekonomisi alınan onca önleme, kurtarılan bankacılık ve mortgage sistemine rağmen bir türlü arzulanan “büyüme/toparlanma” seviyelerine ulaşamıyor. Cuma günü tarım dışı istihdamın 5 bin kişi düşmesi beklenirken, düşüş 95 bin olmuş. İstihdamdaki düşüşün önemli kısmı, yılın ikinci çeyreğinde ABD’deki ‘nüfus sayımı’ sebebiyle işe alınan geçici istihdamın sonlanmasından kaynaklanıyor. Özel sektörün yarattığı yeni istihdam da beklenen düzeyde değil.

Piyasa Fed’den para istiyor

Nasıl oluyor da ekonomi yeni istihdam yaratamıyor, buna bağlı olarak tüketim artmıyorsa, şirketler değer kazanıyor?

Cevabı çok basit aslında. “İşler kötüyse; ki kötü gelen işsizlik verisi de bu fikri destekliyor; yani ekonomi kötüyse Fed para verecektir! Piyasa katılımcıları da o parayla spekülasyona devam edecek”. Son bir aydır piyasaları “yükselten” işte bu beklenti. Fed Amerikan hazine bonolarını piyasadan alarak, piyasa 500 milyar dolar ile 1 trilyon dolar arasında likidite sağlayacağı “umuluyor”.

Diyelim ki Fed böylesi bir likiditeyi bono alımları yoluyla finansal piyalasalar verdi. Pekala bu likidite reel ekonomiye kredi olarak dönecek mi? Yeni yatırımları teşvik edecek mi? Yeni istihdam yaratacak mı? Bu istihdam, talebi artırarak ekonominin çarklarının dönmesini sağlayacak mı?

Yeni spekülasyonlar yolda

Hayli zor! 2008 krizinin hemen sonrasındaki bono alımları ve Freddie Mac ile Fannie Mae’nin kurtarılması işe yaradı mı ki de yenisi işe yarayacak? Eğer yaramış olsaydı yenisine ihtiyaç duyulur muydu? Tabii ki hayır! Yenisinin de finans sektörüne “aktarılması” durumunda reel ekonomiye bir katkısa olması zor. Zira para finansal sektör içinde kalacak, finansal piyasalarda yeni bir balonun şişirilmesinde kullanılacak! Altın, gümüş, ve son olarak da petrol ve tarımsal emtialardaki yükseliş de bunun en iyi göstergesi.

Cuma günkü veri sonrasında euro/dolar paritesine, altın ve gümüşün hareketlerine ve özellikle de güne “tavandan limit up” başlayan mısır, soya ve buğdayın vadeli kontratlarına bakıldığında Fed’in vereceği paranın nereye gideceği belli oldu. Yeni, yepyeni spekülasyonlarda kullanılacak. İşin kötüsü bu spekülasyonlar enflasyonu artıracak, enflasyonist ortam yeni yatırımların ertelenmesine, ertelenen yatırımlar da işsizliğin kronik hale gelmesine yol açacak.

Bunun önüne geçmenin en “akıllı yolu”, Fed’in ve Geithner’in; verilecek likiditenin küçük bir zümrenin kullanımına sunulmasından çok, geniş halk kesimlerince kullanılacak hale gelmesini sağlaması gerekiyor. Bir başka deyişle; ilk paket “Wall Street’i” (finans çevrelerini) kurtarırken, ikinci paket “Main Street’i” (sokaktaki adamı) kurtarmalı! Bunun için mutlaka “akıllı ve yeni mekanizmalar” devreye sokulmalı. Aksi takdirde yine küçük bir grup bu işten nemalanırken, bizlerin de içinde bulunduğu dünyanın geride kalan sessiz çoğunluğu en azından enflasyon belasıyla uğraşacak.

Yan etkilere dikkat!

Dünyayı “bedava paraya” boğan ABD’nin bu “yan etkileri” mutlaka dikkate alması gerekli. Aksi takdirde bedava para ile yaratılan içinde bulunduğumuz ralli; “son ayı” da denize dökülene ya da havlu atana kadar devam edecek! Zira bedava paranın yarattığı bu rallinin karşısında durmak hayli zor. Kimse kârı cebe atmak istemiyor, zira herkes “yükselişe” oynuyor.

Ancak bu noktada dikkatli olmak gerek. Zira herkesin ama herkesin piyasaların yükselişi yönünde pozisyon aldığı bir durumda, kim gelip de yeni para sokacak ve piyasaları yükseltecek? Mutlaka birileri daha vardır diyenlerdenseniz, euro/dolar paritesinin 1.3895’in üzerinde kapanmış olması sizin fikrinizi destekliyor. Euro/dolarda 1.4045 ilk direnç ve ardından 1.4250 ve 1.4680 seviyeleri var.

Keza Dow Jones’un da 11.006 ile 11 bin “psikolojik” seviyesinin üzerinde kapanması da yükseliş beklentisini destekliyor. Bir sonraki kritik direnç 26 Nisan’daki 11.258 ile 11.295 seviyelerinde olacaktır. Bu seviyelerin aşılması bedava paraya rağmen zor olacaktır!