Dünyada faiz negatif, biz bugün yine artıracağız

Son aylarda emtia piyasalarındaki spekülasyonlara bağlı olarak gıda ve özellikle de petrol fiyatlarındaki fahiş artışlar ‘global enflasyonu’ besliyor. Merkez Bankaları’nın buna karşılık verebilecekleri neredeyse tek cevap faiz oranlarını artırmak. Faiz artırmak adeta bir moda haline geldi. Kimi yüzde 3 seviyesinden, kimisi yüzde 15 seviyesinden bu “modaya uyuyor”.
Mayıs ayı başından bu yana Hindistan’dan, Güney Afrika’ya Şili’ye Merkez Bankaları faizlerini ama 25 ama 100 baz puan artırdılar. Bugünkü PPK’da yeni bir faiz (büyük ihtimalle artış) kararı verilecek. Piyasa katılımcıları özellikle de Londra’dakiler en azından 25 baz puanlık (hafta başında çoğunluk 50’deydi) artış bekliyor. Peki faiz artışına gerek var mı? Bu pek tartışılmıyor!
Nasılsa enflasyon artıyor, bunun da bilinen tek “panzehiri” faiz artışıdır. O yüzden de faziler artırılmalıdır diye basit bir mantık kuruluyor.
Halbuki bizdeki faizler zaten yüksek! Kimse şöyle bir etrafına bakmıyor mu? Birçok ülkede “negatif reel faiz” var! Son enflasyon verisi açıklanan İsrail’de yıllık enflasyon yüzde 4.8, politika faizleri yüzde 3.75. Ha keza Rusya, ha keza Güney Afrika, hatta ABD ve Japonya (örnekler çoğaltılabilir). Dün ABD’den gelen açıklamaya göre tüketici fiyatları Haziran’da yüzde 1.1 artmış. Yıllık TÜFE yüzde 5’e yükselmiş durumda, FED faizleri yüzde 2’de halen daha.
En çarpıcı örnek Mısır. Mısır’da açıklanan son yıllık enflasyon oranı yüzde 19.7. Önümüzdeki altı ayda yüzde 25’lere yükselmesi bekleniyor. Buna karşılık Mısır MB’nın politika faizleri yüzde 12’de. Bu da 100 baz puanlık artış sonrasında gelinen yer. Anlayacağınız Mısır’da reel faizler negatif.
Bizde ise cari bono bileşikleri (yüzde 21.50) ve enflasyon beklentilerine (yüzde 10.70) göre hesaplanan “pozitif” reel faiz yüzde 9.75’te. Türkiye’de enflasyon baz alındığında “negatif reel faiz” dönemine pek rastlanmıyor. Sadece geçtiğimiz yıl fonlama baz alındığında 4-5 aylık “negatif taşıma” dönemi yaşandı. Ancak o zamanki bono bileşikleri ve bugünkü enflasyon seviyeleri bile göz önüne alındığında Mısır, İsrail, Rusya ya da ABD’deki gibi bir negatif reel faiz söz konusu olmadı! Bizde ise yine faiz artışından söz ediliyor. Anlayamadığım negatif reel faiz veren onca ülkeye karşın, bu kadar yüksek “pozitif reel faiz veren” ve “alternatifsiz bir ülke konumundayken” halen daha neden faiz artışına ihtiyaç duyulduğu?
(Önemli not: Kurlar neden halen daha burada diye soranların yukarıdaki yazıyı bir kez daha okumalarında fayda var!)