Borsada oyun(!) büyüyor?

Son zamanlarda; uluslararası döviz, emtia ve vadeli finansal piyasalarda kaldıraçlı işlem yapılmasına imkân tanıyan elektronik platformların sayısı arttı.

İnternet teknolojisinin gelişmesi ile birlikte; değişik kurumlar, iyi hazırlanmış programlarla uluslararası finansal piyasalarda aracılık hizmetleri sunuyorlar. Döviz işlemlerinde 1 birimlik teminata karşın 400 birimlik (400 katı kaldıraç) pozisyon alınmasına bile imkân tanınıyor. Henüz daha bu piyasa ile ilgili resmi düzenleme yapılmadığından, piyasada yer almak isteyen şirketler için piyasaya giriş konusunda ciddi bir sorun yok. Diğer yandan bu piyasalarda işlem yapma bilinci ve tecrübesine sahip yatırımcı sayısı oldukça az. Hal böyle olunca da rekabet gittikçe artıyor. Rekabette bir adım öne geçmeye çalışanlar; ya da bu piyasaya yeni girenler; reklamlara ağırlık veriyor. Bu reklamların da denetleyicisi olmadığından yine herkes “kafasına göre takılıyor”!

Son günlerde uluslararası piyasalarda kaldıraçlı işlemler konusunda piyasaya yeni giren bir aracı kurumun reklâm spotu dikkatimi çekti. “Yurt içi borsalara sizi kesmiyorsa...” diye başlayan reklâm spotu “... ile borsada oyun büyüyor” diye bitiyor.

Kafama takılan birkaç sorudan ilk aklıma gelen: Borsa bir oyun yeri mi? Ne tür bir oyun oynanıyor borsada? Monopol mü, vidolu tavla mı, misli bahis mi yoksa kumar mı? Aracı kurum bunlara mı aracılık ediyor?

İngilizce “market players” deyimini “piyasa oyuncuları” olarak çevrilmesinden başlayan bir dizi “yanlış anlamanın” sonunda buraya geldik. İngilizce “play” fiili ‘oynamak’ olduğu kadar, ‘müzik enstrümanı çalmak’ anlamına da geliyor. “Player” da “oyuncu” olduğu kadar “çalgıcı” anlamına geliyor. (Neyse ki kimsenin aklına “market players” terimini “piyasa çalgıcıları” diye çevirmek gelmemiş)

Gerçekte borsalar; ne bir oyun alanı, ne de orkestra havuzudur. Yıllardır “oyuncu” yerine “katılımcı” demeyi tercih ediyorum. Zira finansal piyasalar adına “oyun” konamayacak kadar ciddi yerlerdir. Piyasalarda işlem yapanların her biri piyasanın oluşmasına şu veya bu şekilde “katkıda” bulunuyorlar. Çok ama çok ciddi bir iş yapıyorlar. Onlar olmadan piyasaların, daha doğrusu “fiyatın” oluşması söz konusu değil.

“Oluşan fiyata” göre emek, sermaye ve varlıklar el değiştiriyor. Yani adına oyun konamayacak kadar ciddi bir “iş”ten söz ediyoruz.

Reklâm spotu adeta “kumara” davet eder nitelikte. Halbuki yapılan işlemler kumar nitelikli değil. Daha doğrusu olmamalı. Vadeli piyasalar olsun, kaldıraçlı işlemler olsun bunların hepsi “katılımcıların” finansal piyasalardaki risklerini azaltmak için kullanması gereken enstrümanlar. Kumar oynamak için değil!

Reklâmlarda bile olsa “oyundan” söz edilmesi, finansal piyasaların ciddiyetiyle bağdaşmayacak bir şeydir.

Böylesi bir yaklaşım; 2023 yılında İMKB’deki halka açık şirket sayısını 1.000’e çıkarma hedefiyle güçbirliği yapmış olan ve yeni yatırımcılara ulaşmayı amaçlayan SPK, İMKB, TOBB ve TSPAK’nın işini hiç de kolaylaştırmayacaktır.