BES’te ‘sihirli’ formül!
.
1 Ocak 2013 itibarıyla Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) çok önemli bir değişiklik oldu. BES bir “kişisel tasarruf aracı”. 1 Ocak’tan itibaren bu kişisel tasarrufa devlet de katkı yapacak! Önceki yıllarda da böylesi bir destek vardı. Yatırılan katkı payları vergi matrahından düşülebiliyordu. Ancak uygulaması hem meşakkatli, hem de tam olarak uygulanamadığından var olan “teşvik”, sistemi çok da fazla desteklemiyordu.
Yeni dönemde artık devlet doğrudan katkı yapacak. Ülke içindeki tasarrufların arttırılması amacıyla yapılan bu “doğrudan katkı” BES’i çok farklı bir seviyeye getirecek. 18 yaşını doldurmuş kişiler BES’e girebiliyorlar. Sisteme dahil olanların katkı paylarının yüzde 25’i kadarını devlet; BES üyesinin hesabının yanında açılacak “ikiz hesaba” doğrudan yatıracak. Eskisi gibi evrakı metruke ile uğraşmaya gerek kalmıyor. Faizlerin bu denli gerilediği bir ortamda, yüzde 25’lik ek katkı müthiş bir avantaj aslında.
Ancak bu avantajın da bir sınırı var! Kamunun katkısı yıllık brüt asgari ücretin yüzde 25’inden fazla olamıyor. Altındaki her rakam için devlet katkısı, katılım paylarının yüzde 25’i kadar olabilirken, toplam sınırı aşan katkı paylarında bu sene için maksimum sınır 3000.15 TL olabilecek. Bu da aslında BES’teki en ideal prim rakamının ne olması gerektiği sorusunu akla getiriyor. Aslında formulü basit. Aylık katkı pay miktarı; brüt aylık asgari ücret kadar olur ise devlet katkı payından maksimum yararlanılacak! Bu yılın ilk 6 ay ı için 978.60, ikinci altı ay için 1,021.50 TL . Bu da aylık ortalama 1,000.05 TL’ye denk geliyor! Daha yüksek katkı payı ile sisteme girebilir ya da devam edebilirsiniz. Ancak “Aylık brüt asgari” ücretin üzerindeki kısım için devletin bir katkısı olmayacaktır. “Aylık brüt asgari ücret kadar katkı payı” formulünün bir kolaylığı da BES katkı payınızı ne kadar arttırmanız gerektiğini kolayca hesaplayabilmeniz. BES katılımcıları; brüt asgari ücret arttıkça aynı oranda katkı paylarını arttırarak devlet katkısını “faydasını” en üst düzeye çıkarabilirler.
Devlet katkı payından daha fazla yararlanabilmenin bir diğer yolu da 18 yaşını doldurmuş aile üyelerinin ayrı ayrı BES sistemine girmeleri. Bu sayede hane halkının devlet katkısından yararlanma imkânı toplamda daha da fazla olacaktır.
Bir hatırlatma; BES sistemine ilk kez girecekler toplu bir birikim ile sisteme dahil olsalar da devletin yıllık katkısı değişmeyecektir. Unutmayın BES bir yatırım aracı değil, bir tasarruf aracıdır . Ben 50 bin TL ile sisteme gireyim devlet de bana 12.500 TL versin diye düşünürseniz yanılırsınız.
Ayrıca devlet katkı payını tam olarak “haketmeniz” için sistemde 10 yıldan fazla kalmanız ve 56 yaşınızı doldurmuş olmanız gerekiyor. 3 yıldan önce BES’ten ayrılırsanız devlet katkısından yararlanamıyorsanız. 3-6 yıl arasında ayrılırsanız devlet katkısının yüzde 15’ini, 6-10 yıl arasında yüzde 35’ini, 10 yılı doldurmuş olmanız ancak emekli olmamışsanız yüzde 60’ını alabiliyorsunuz.
Bir de işin fon yönetimi boyutu var ki ona da yarın değineceğim.