İstanbul yenileniyor

İSTANBUL’DA birçok ilçede gecekondu, depreme dayanıklı olmayan ve zaman içinde eskiyen binalar, ‘Kentsel Dönüşüm’ projeleriyle modern binalara dönüşüyor. Küçükçekmece, Ayazma ve Tepeüstü’nde dönüşüm projeleri tamamlandı, birçok ilçede de çalışmalar devam ediyor. Uzmanlar, sosyal sorunlar ve gerginlikler yaşanmaması için, “Dönüşümün sosyal ve tarihi boyutunun unutulmaması, halkında projeye sahip çıkması” gerektiğinin altını çiziyor

İstanbul; büyükşehir belediyesi, ilçe belediyeleri, TOKİ ve KİPTAŞ’ın yaptığı projelerle baştan başa yenileniyor. Birçok ilçede gecekondu, depreme dayanıklı olmayan ve zaman içinde eskiyen binalar yerlerini modern binalara bırakıyor. Küçükçekmece Ayazma ve Tepeüstü’nde bin 800 aileyi kapsayan Türkiye’nin en büyük gecekondu önleme projelerinden biri tamamlandı. Çatalca, Esenler, Esenyurt, Eyüp, Kartal, Maltepe gibi birçok ilçede kentsel dönüşüm projeleri hayata geçirilirken, tarihi yarımadada yer alan pekçok bölgede de restorasyon ve yenileme projeleri sürüyor.

İstanbul’da yürütülen “Kentsel Dönüşüm” projeleri şöyle:

* Küçükçekmece: Ayazma-Tepeüstü Kent ve Yenileme - 21. yüzyıl Kent Vizyonu Projesi’nde TOKİ ve Büyükşehir Belediyesi ile ortak çalıştı. Gecekondular yıkıldı, 1.5 yılda 2 bin 640 sosyal konut tamamlandı ve 1.800 aile yeni evlerine taşındı.

* Halkalı: 2 bin 64 konut yapıldı. Küçükçekmece Belediyesi’nde halen devam eden kentsel dönüşüm alanları mevcut.

* Zeytinburnu: Sümer Mahallesi Deprem Odaklı Kentsel Dönüşüm Projesi, 171 bin metrekarelik konut alanı ve 46 bin 500 metrekarelik dükkan alanını kapsıyor. Mahalle dokusu korunarak KİPTAŞ toplam 1700 konut yapacak. Projenin gerçekleştirilebilmesi için “kat karşılığı anlaşma modeli” benimsendi. Projenin ilk etabının, 2011 yılı sonuna, tamamının 2014’e kadar bitirilmesi hedefleniyor.

* Çatalca: Gecekondu önleme bölgesi olarak belirlenen Kaleiçi ve Ferhatpaşa mahallelerinde kentsel dönüşüm projesi uygulanıyor.

* Esenler: Yüzde 33’ü Hazine’ye ait Çiftehavuzlar Mahallesi’nde kentsel yenileme projesi için TOKİ ile ön protokol imzalandı. Vatandaşların evleri, bedeli yeni verilecek ev için peşinat kabul edilerek yıkılacak. Vatandaşlar, yeni dairelerin fiyat farkını taksitlerle ödeyecek.

* Esenyurt: Mehterçeşme Mahallesi’ndeki 100 mülk sahibi ile anlaşılacak ve burada Osmanlı mimarisi tarzında “Osmanlı Mahallesi”, İstiklal ve Fatih mahallelerindeki evler de yıkılacak ve Roman vatandaşlara özel mahalle oluşturulacak.


* Eyüp: Büyük bölümü vakıf arazisi olan Güzeltepe Mahallesi’ne bağlı Bayramoğlu Çobançeşme mevkisindeki kentsel dönüşüm projesi hazırlandı. Proje kapsamında, burada oturan vatandaşlar, yan mahallede KİPTAŞ tarafından inşa edilecek modern bir siteye taşınacak. Bayramoğlu mevkisine de bir vakıf üniversitesi inşa edilecek.

* Maltepe: 15 bin nüfuslu Başıbüyük Mahallesi’nin tapusu Maltepe Belediyesi’ne ait olan alan üzerinde bin 740 konut bulunuyor. Bunların 170’i tapu tahsis belgeli. Bu konut sahiplerine daire takas önerisi sunuldu.

* Güngören: Tozkoparan Mahallesi Kentsel Dönüşüm Projesi, 60 hektarlık bir alanı kapsıyor. Alanda, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın 1960’lı yıllarda Roman vatandaşların konut sorununu çözmek amacıyla “Gecekondu Önleme Projesi” adı altında yaptığı sosyal konutlar yer alıyor. Yüzde 86’sı devlet arazisi, geri kalanı özel mülkiyet olan arazide, 4 bin mülk sahibinin hakkı bulunuyor. Mülk sahipleriyle anlaşmaların sürdüğü proje önümüzdeki günlerde uygulamaya geçilecek.

* Başakşehir: TOKİ “Kayabaşı Deprem Dönüşüm Projesi” kapsamında çalışmalar yürütüyor. TOKİ’nin yürüttüğü projede, 5 bin 100 konut yapıldı.

* Ataşehir: 1290 hak sahibine teslim ettikleri ev büyüklüğünde yeni ev verilecek. Bölgede toplam 3 bin konut yapılacak.

* Gaziosmanpaşa-Sarıgöl: Yenidoğan kentsel dönüşüm projesiyle gecekondu işgali ve kaçak yapılaşma ortadan kaldırılıp, alt, orta gelir düzeyine hitap edecek sosyal konutlar üretilecek.

* Kartal: Kartal Kentsel Dönüşüm Projesi, Pendik ve Kartal sahil, Kartal Merkez ve E-5’ten sahile inen, taş ocağını da içine alan 555 hektarlık bir alanı kapsıyor. Projede, ağırlıklı iş kuleleri, az sayıda konut, kültürel alan, opera evi, park, oteller, restoranlar, yat limanı ve marina olacak.

* Fatih-Sulukule: 2005 yılında başlatılan Sulukule Projesi, 90 bin metrekarelik alanda 620 daire, 45 dükkan, bir butik otel ve bir de kültür merkezini kapsıyor. 2012 yılının ilk çeyreğinde bitmesi planlanan projedeki evler Osmanlı- Türk mimarisinin izlerini taşıyacak.


* Fener-Balat: Fener Rum Patrikhanesi’nden başlayan ve Ayvansaray’a kadar sur kenarındaki 534 binayı ilgilendiren 80 bin metrekarelik Fener-Balat yenileme projesi koruma kurulları tarafından onaylandı ve ihalesi yapıldı. Fener-Balat’taki 256 tescilli kültür varlığını 324’e çıkarılırken, bölgede 50 metrekare üzerine kurulu üç katlı binalar yıkılırak yenileri yapılacak. Projenin 2014 yılında bitirilmesi planlanıyor.

* Ayvansaray: Ayvansaray Türk Mahallesi Yenileme Projesi’nde 15’i tescilli 60 ev bulunuyor. Ahşap özgün Osmanlı mimarisinin günümüze ulaşan örneklerinin yer aldığı bölgede, eski binalarından bazıları restore edilirken, bölgede bazı ek binalar da yapılacak. Projenin 2012 yılı sonunda bitirilmesi planlanıyor.

* Yenikapı-Yalı Mahallesi: Yenikapı kazı alanı ile Kennedy Caddesi arasında kalan bölümde yer alan Yalı Mahallesi de yenileniyor. 50 bin metrekarelik bin alanı kapsayan, 2-3 katlı binaların çoğunun tescilli eserlerden oluşuyor. Proje 2014 yılında tamamlanacak.

* Süleymaniye: Süleymaniye Bölgesi Yenileme Alanı Projesi Fatih Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve KİPTAŞ tarafından yürütülüyor. Süleymaniye’den İMÇ bloklarına kadar devam eden alanda 900 binayı ilgilendiren projede, belediye KİPTAŞ’ın çalıştığı 39 adada çalışırken bunların 6’sı inşaata hazır hale getirildi. Yedikule-Gazhane ile Nişanca ve Sultanahmet bölgesi de yenileme alanı olarak ilan edildi.

* Beyoğlu-Tarlabaşı: Proje 213’ü tescilli olmak üzere toplam 278 yapıyı kapsıyor. Proje kapsamında toplam 20 bin metrekarelik alanda 5 bine yakın bina bulunuyor. Binaların yüzde 70’inin boş olduğu ve yaklaşık 500 mülk sahibinin olduğu kaydedilirken mülk sahipleriyle kat karşılığında ya da satın alma şeklinde anlaşıldı. Tarlabaşı’nı Paris’teki Champs Elysees’ye dönüştürmeyi hedefleyen proje için 278 binanın tek tek rölöve, restitüsyon ve bunlara dayanarak restorasyon projeleri yapıldı.


‘Kentsel dönüşüm vahşice yapılmamalı’

İSTANBUL Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Handan Türkoğlu, kentsel dönüşümün vahşi bir şekilde yapılmaması gerektiğini belirterek, ‘’Kanun bize bu yetkiyi veriyor, illa bu şekilde uygulanacak şeklinde yaklaşılırsa büyük memnuniyetsizlik ve sosyal sorunlar ortaya çıkıyor. Halk da konuya sahip çıkmalı’’ dedi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Hayati Tüfekçioğlu da, “Bu çalışmalarda dikkate alınması gereken ilk husus tarihi dokunun korunması ve bu dokuya uygun binaların yapılmasıdır” diye konuştu. Yıldız Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Asuman Türkün ise günümüzde kentsel dönüşümün fazlasıyla ranta odaklanmış biçimde yürütüldüğünü söyledi.