İlginç yöntem

Kapalı mekanlarda sigara yasağı ardından, Bursa'da faaliyet gösteren bir fabrika, çalışanların sigara içmek için uzun süre tuvalette kalması üzerine kısıtlamaya gitti. Çalışanlara bir uyarı yazısı gönderen şirket, günde 2,7 dakikadan fazla tuvalette kalanların maaşından kesinti yapılacağını duyurdu.

Sınırlamaya karşı çıkan çalışanlar işten atılma korkusuyla seslerini çıkaramadıklarını söylüyor. Fabrika Müdürü Ufuk Aycan ise günde 8-10 kez tuvalete gidenlerin bulunduğunu, hatta bir operatörün ay boyunca 450 dakika tuvalette kaldığını ileri sürdü. Tuvalet sınırlandırmasını insan haklarına aykırı bulan iş güvenliği uzmanları, bunun işçi sağlığını tehlikeye düşüreceği uyarısı yapıyor.

Kapalı mekânlarda sigara içme yasağı geçen yıl başladı. Kanunla sigara içilmesine izin veren işletmelere 5 bin TL'ye kadar ceza verilmesi öngörüldü. Yasanın 19 Temmuz 2009'da uygulamaya girmesinin ardından büyük şirketler bir dizi tedbir aldı. Çalışanlar ise yemek ve çay molalarında dışarı çıkarak sigaralarını içmeye başladı. Bu molalarla yetinmeyen bazı işçiler, alternatif sigara içme alanı olarak tuvaletleri kullanmaya başladı.

Bursa'nın Nilüfer ilçesinde faaliyet gösteren Acar Koparta Plastik (AKP) Otomotiv'in insan kaynakları birimi tarafından yılbaşında personele tebliğ edilen yeni kurallar, tuvalete gitmeyi bile yasaklıyor. 5'i bayan, 140 kişinin çalıştığı fabrikada, bir işçinin günlük tuvalet ihtiyacını normal çalışma ve fazla mesai süresinin binde 5'inde (2,7 dakika) karşılaması gerekiyor. Ay içerisinde bu süre aşılırsa çalışanlar 5 katı ceza ödüyor. Ocak ayı içerisinde süreyi aşan işçilerin maaşından kesinti yapıldı. Asgari ücretle çalışan işçiler 20 ile 40 TL arasında değişen miktarlarda ceza ödedi. İşten atılma korkusu sebebiyle isimlerinin yazılmasını istemeyen işçiler, yasaklar sebebiyle sıkıntılı günler geçirdiklerini ifade etti.

Hiçbir çalışanın bu duruma itiraz etme cesaretinin olmadığını kaydeden işçiler, "Gün boyunca 2,7 dakikada tuvalet ihtiyacı giderilebilir mi? Bu, çalışanları baskı altında tutmanın bir diğer yolu. Fabrika yönetimi krizi bahane ederek baskılarını sürekli artırıyor. Atılırız korkusuyla sesimizi çıkaramıyoruz." diye konuştu.

AKP Otomotiv Müdürü Ufuk Aycan ise 'ceza ödememek için' Ocak 2010'dan itibaren böyle bir uygulama başlattıklarını doğruladı. Fabrikanın tamamının kamerayla izlendiğini dile getiren Aycan, tuvaletlere bu cihazları yerleştirmediklerini ifade etti. Kanunla tuvaletlerde de sigara içilmesinin yasaklandığını hatırlatan Aycan, bazı çalışanların uyarılara rağmen bu mekânı kullandığını ifade etti. Aycan, şöyle konuştu:

"Tuvaletlerde sigara içilmemesi için personelimizi birkaç kez uyardık. Buna rağmen günde 8-10 kez tuvalete gidenler olduğunu gördük. Bir operatörümüzün ay boyunca 450 dakika tuvalette kaldığını tespit ettik. Kanuna muhalefet edip ceza ödememek için bir de bu uygulamayı başlattık."

Ocak ayında 20 personelin maaşından kesinti yapıldığını kaydeden Aycan, "Eğer kuralı tam olarak uygulasaydık hem sayı hem de rakam çok yüksek çıkardı. Biz sadece tuvaleti sigara içme mekânı olarak kullananları cezalandırdık. Bu uygulamayı devam ettirmeye kararlıyız." diye konuştu.

AKP Otomotiv'deki bu yasaklara iş güvenliği uzmanları karşı çıkıyor. Sosyal Güvenlik Uzmanı Resul Kurt, bunun insan hakları ihlali olduğunu savunuyor. Uygulamanın işçi sağlığı açısından tehlikeli olduğunu kaydeden Kurt, alternatif tedbirler alınması gerektiğine vurgu yapıyor.

Kapalı mekânlarda sigara içme yasağının başlamasından sonra firmalar üretim koşullarına göre tedbirler aldı. Ülker Gıda'ya bağlı olarak faaliyet gösteren UNO ekmek fabrikasının bahçesinde bile sigara içilmesi yasaklandı. Bir çok fabrika ise işe alımlarda sigara içilmemesini temel şartlar arasına koydu. Erzurum'da faaliyet gösteren Aşkale Çimento Fabrikası, işe alacağı insanlara önce 'sigara içiyor musunuz' diye soruyor. Sözleşmenin ilk maddesine sigara içilmemesi şartını koyan fabrika yönetiminin işçilerle imzaladığı protokolde, kurum içerisinde sigara içtiği tespit edilenlerin tazminatsız işten atılabileceğini öngörüyor.

FABRİKADAN İLGİNÇ KURALLAR

-Her personel kendi kartını okutarak giriş-çıkış yapacak.

- Her çalışan için aylık çalışma süresi (normal çalışma+fazla mesai) toplamının yüzde 0,005 (binde 5) kadar tuvalet kullanma zamanı olacak.

-Ay süresinde kullanılan tuvalet giriş-çıkış süresi belirtilen oranı aşarsa, aradaki süre (saat) 5 katı ile çarpılarak ücret kesintisi uygulanacak.

- Girişte ya da çıkışta kartını okutmayanlardan her bir eksik için (giriş ya da çıkış) 5 dakika ilave zaman kesilecek.

- Tuvalet kullanma süreleri hesabında yemek ve çay paydosları düşülerek hesaplama yapılacak.

- Kartsız toplu giriş çıkış yapılmayacak, tespit edilenler ve buna yardımcı olanlar ücret kesme veya disiplin cezası ile cezalandırılacak.