En başarılı 10 ülkede liseye nasıl giriliyor?

TEOG’un kaldırılmasının ardından liselere girişte nasıl bir yöntem izleneceği tartışılıyor. Milli Eğitim Bakanlığı’nın yeni sistemi bir ay içinde açıklaması beklenirken, egitimpedia.com PISA 2015 sonuçlarına göre dünyanın en başarılı öğrencilerini yetiştiren ilk 10 eğitim sistemindeki lise öğrenimine geçişi derledi.

Singapur: Bitirme sınavı

Singapurlu öğrenciler, ilkokul 6. sınıfın sonunda yani 13 yaşındayken İlköğretim Okul Bitirme Sınavına (PSLE) giriyor. Bu sınav, öğrencilerin altı yıllık ilköğretimde neler öğrendiğini ve ortaöğretime geçmek ve ondan fayda sağlamak için yeterli bir temel kazanıp kazanmadıklarını değerlendiriyor. Sınav sonucuna göre öğrenciler öğrenme hızlarına, yeteneklerine ve eğilimlerine uyan bir orta dereceli okula yerleştiriliyor. Öğrenciler aynı zamanda sanat ya da spor gibi alanlardaki güçlü yönlerine ve ilgilerine dayalı bir ortaöğretim kurumuna da kabul edilebiliyor.

Japonya: Sınav cehennemi

9 senelik zorunlu eğitimin ardından lise eğitimi başlıyor. Ortaokul mezunları normal lisede ya da teknoloji liselerine devam edebiliyor. Giriş sınavını geçmeleri gerekiyor. Japonya’da liseye geçiş sınavları büyük bir önem taşıdığı için gençler üzerinde ciddi bir baskı yaratıyor ve bu sınavlar genel olarak ‘giriş sınavı cehennemi’ (juken jigoku) olarak biliniyor. Bir öğrencinin gittiği lise aynı zamanda girebileceği üniversiteyi belirliyor.

Estonya: Öğrencinin kararı

Estonya’daki okullar, öğrencilerin dokuzuncu sınıfa kadar her yıl hangi konuyu göreceklerini bildiren ulusal bir müfredatı takip ediyorlar. Bu noktada öğrenciler, akademik ya da mesleki bir eğitim alabilecekleri “üst orta eğitime” devam ederek üç yıl daha okuyup okumayacaklarına karar veriyorlar. Farklı okulların farklı giriş sınavları olabiliyor ama yetkililer ve eğitimciler, okumaya karar veren öğrencilerin neredeyse tamamının bu sınavları geçebildiğini belirtiyor.

Çin: Puana göre kayıt

Ortaokulu bitirenler normal lise ya da meslek liselerine devam etmeyi seçebiliyor. Normal liseye devam etmek isteyen öğrencilerin ‘zhongkao’ olarak bilinen lise giriş sınavlarını geçmeleri gerekiyor. Eyalet eğitim müdürlükleri tarafından hazırlanan ve yönetilen giriş sınavı, ortaokul mezuniyet sınavıyla benzer konuları içeriyor. Lise giriş sınavlarındaki zorlu sorular, öğrencilerin hangi okullara gireceğini belirliyor. Adaylar önceden girmek istedikleri okullara göre tercihlerini yapıyor ve aldıkları puanlara göre kayıt oluyor.

Finlandiya: Karma puan

Özeller dahil olmak üzere tüm okullar devlet tarafından destekleniyor. Bir öğrenci hem üst ortaokul denen normal liseye, hem de mesleki eğitim veren liselere başvurabiliyor. Başvuruların organizasyonu ve öğrencilerin yerleştirilmesinden Finlandiya Milli Eğitim Kurulu sorumlu. Öğrenciler en fazla beş programa başvurabiliyor. Liseler, öğrencinin önceki notlarına ve giriş sınavında aldığı puana göre bir karma puan belirliyor. Karma puana göre liseye geçiliyor.

Kanada: Kurul belirliyor

Temel eğitimin 10 yıl olduğu Kanada’da sistem merkezi değil ve eyaletlere göre değişiyor. Eyaletlerde öğrenciler aynı müfredat ve kitaplarla eğitim alarak, aynı sorularla sınav oluyorlar. Devlet liselerinde öğrencilerin zorunlu almaları gereken matematik, bilim, edebiyat gibi derslerin yanında ilgi alanlarına yönelik seçmeli dersler de sunuluyor. Çocuğunu liseye yazdırmak isteyen veli, bölgesindeki okul kuruluna başvuruyor. Başvuran öğrenci okul ya da okul kurulu tarafından değerlendiriliyor ve bunun sonucunda hangi seviyeden başlayacağına ve İngilizce ya da Fransızca konusunda destek alıp almaması gerektiğine karar veriliyor.

Vietnam: Giriş sınavı

Liseye geçmek için öğrencilerin IGE adlı giriş sınavına girmeleri ön koşul. Öğrencilerin puanları ne kadar yüksek olursa, girebilecekleri okullar da o kadar prestijli oluyor. Sınav, Haziran ayında yapılıyor ve her yıl katılan öğrenci sayısında ciddi bir artış yaşanıyor. Ancak üniversiteye giriş sınavından bile daha zorlu olduğu söylenen Vietnam’daki liseye giriş sınavı, öğrenciler üzerinde yarattığı aşırı baskı nedeniyle oldukça eleştiriliyor. Çok uzun saatler ders çalışmak zorunda kalan öğrenciler, özel derslerle destek alıyorlar.

Hong Kong: Merkezi sınav

Hong Kong’ta orta öğretim ikiye ayrılıyor. İlkokuldan sonra tüm öğrenciler üç yılı alt, üç yılı da üst orta öğretim olmak üzere 6 yıllık ortaöğretime devam ediyor. 6 yılın tamamlanmasından sonra öğrenciler, merkezi bir sınav olan Hong Kong Ortaöretim Sınavı’na girerek liseye geçiyor.

İki ülkede farklı sistem

Güney Kore: Adrese göre

Güney Kore’de liseler ve liselere giriş modelleri üçe ayrılıyor. Normal liselere öğrenci kabulü, bir öğrencinin kayıtlı adresine dayanıyor. Mesleki ve teknik liseler içinse kayıt öğrenci tercihine göre yapılıyor. Yabancı dil, güzel sanatlar, fen ve teknoloji liseleri için de giriş yine öğrenci tercihine dayalı.

Yeni Zelanda: Kurayla!

Yeni Zelanda’da öğrenciler, yaşadıkları bölgedeki liseye adrese dayalı kayıt yaptırıyor. Okulun kontenjanı kalırsa, diğer bölgelerdeki öğrenciler de kayıt için başvurabiliyorlar. Okullar her yıl, bölge dışından öğrenci alımı için ne kadar kontenjanlarının kaldığını, son başvuru ve kura tarihlerini bölgede yayınlanan bir gazetede duyurüyor. Başvuran öğrenciler sırasıyla okulun yürüttüğü özel programlardaki başarısı, okulda öğrenci kardeşinin bulunması, eski mezun kardeşi, eski mezun çocuğu, okul çalışanların çocuğu olma gibi kriterlerle seçiliyor. Kontenjandan daha az başvuru olursa bütün başvurular kabul ediliyor. Başvuruların fazla olması durumunda kura çekilerek öğrenci alınıyor.