Bir çocuk dünyaya geldiği andan itibaren hayattaki ilk ve en önemli yol arkadaşı anne-babasıdır. Anne-baba, çocuğun hayata açılan penceresidir.
Çocuk o pencereden bakarak hayatı öğrenmeye başlar. Risklere karşı güvenlik alanıdır aynı zamanda. Hayatı deneyimlerken, anne-babasının her zaman onu koruyacağını hisseder. Duygularının aynasıdır öte yandan. Sevincini, üzüntüsünü, korkusunu, neşesini paylaşır. Olumlu duygularını çoğaltırken, olumsuz duygularını azaltır.
Bir çocuğu dünyaya getirip onun büyümesine şahitlik yapmak gerçekten de çok özel bir hissediştir. Bir çocukla çocuk olup kendini de yeniden büyütmektir anne-babalık. Onu düşünmekten kendini düşünemez hale gelmektir kimi zaman. Onun ihtiyaçları kendi ihtiyaçlarından daha önemli ve önceliklidir. Hayata bakışının kırılma noktasıdır adeta. Ondan önce ve ondan sonraki hayat bambaşkadır. Çocuktan önce mesleğiyle yaşayıp kendini avukat, doktor, öğretmen, memur olarak tanımlarken, çocuk olup da anne-baba olduktan sonra kendini tanımlaması değişmiştir. Artık, önce anne-baba, sonra avukat, önce anne-baba, sonra doktor oluverir insan.
Çocuğuyla sağlıklı ilişki ve iletişim kuran anne-babaların yapacakları katkının büyüklüğü tartışılmaz. Ancak, bu ilişki her zaman da istenen düzeyde ve nitelikte olmaz. Elbette hiçbir anne-baba çocuğuna kötülük yapmayı aklından geçirmez. Ancak, çeşitli nedenlerle bazen istenmeyen sonuçlarla karşılaşıldığı da bir gerçektir. Hatta, bir çok anne-baba, çocuğuna iyilik yapma adına zarar bile verebilmektedir.
Eğitimli anne-babalar da ayrı bir risk grubu
Risk grubundaki anne-babalardan bazıları da eğitimli anne-babalardır. Kişilik yapılarındaki hassasiyet, bir yandan anne-baba olmanın, öte yandan da eğitimli birey olmanın hassasiyetiyle birleşince gerçekten oldukça zorlayıcı tablolar ortaya çıkabilir.
Eğitimli anne-babalar “iyi çocuk” yetiştirme kaygısıyla, çocuğunun dünyasında bir çok şeyi doğru ve düzgün yapmaya çalışırlar. Buna bağlı olarak, çocuğun da doğru şeyler yapmasını beklerler. Eğer çocuk, beklentilerine uymayan bazı davranışlar yaparsa, ona karşı çok akıllıca görünen gerekçeler ve açıklamalar sunarlar. Bu açıklamalar karşısında çoğu zaman çocuğun verecek bir cevabı yoktur. Bir anlamda anne-babasının ortaya koyduğu mantıklı şeyler çocuğun yenilmesine neden olur.
Buradaki kritik nokta şudur aslında: Eğitimli anne-babalar, zekice ve çok mantıklı görünen açıklamalarıyla kendi hırslarını, takıntılarını, abartılarını rahatlıkla kamufle etme becerisi gösterirler.Akıllıca kamufle edilmiş hırs, takıntı, abartı, çocuğun önündeki en büyük engel olur. Anne-babası karşısında yenilgiye uğrayan çocuk, kendi doğasına uygun bir yolda ilerlemek yerine, anne-babasının onun için belirlediği parlak geleceğe (!) doğru ilerlemek zorunda kalır.
Anne-babalık elbette ki, çok değerli ve anlamlı bir hissediştir. Her anne-babanın da bunun tadını çıkarmaya hakkı vardır. Ancak, anne-babalık rollerini abartarak ilişkiyi çekilmez hale getirmenin de bir anlamı yok. O halde, gerektiği kadar koruyuculuk, müdahalecilik, kaygı anlaşılır bir şeydir ama fazlası değil.
Risk grubunda mısınız?
Çocuğuyla ilişkisinde sorunlar yaşama ve yaşatma riski yüksek anne-babalar şunlardır:
- Sosyal, duygusal ve ekonomik olarak hazır olmadan bir çocuğu dünyaya getirenler.
- Çocuk yetiştirme ile ilgili bilimsel kalitesi yüksek bilgiler yerine sadece geçmişten gelen geleneksel bilgilerle çocuk yetiştirmeye çalışanlar.
- Kişilik yapısındaki zor yanlarla anne-babalığın
yüksek duygusallığını birleştirenler.
Kimler zor anne-babadır?
- Mükemmeliyetçi ve hırslı: Mükemmelliyetçi ve hırslı anne-babalar, aşırı derecede başarıya odaklanırlar. Adeta başarıyı kutsarlar. Çocuklarından her şeyin en iyisini yapmalarını beklerler. Hatalara karşı toleransları düşüktür. Çocuğun aldığı sonuçlar beklentilerini karşılamazsa paniğe kapılır ve çözüm için hemen arayışa girerler. Bu çocukların hayatında ödev, çalışma hiç eksik olmaz.
- Müdahaleci olanlar: İyi ebeveyn olmak isterler ve iyi ebeveyn olmayı, çocuğun her şeyine karışmak olarak anlarlar. Çocuklarına iki de bir doğru ve yanlışları gösterir ve olası hataları daha olmadan önlemeye çalışırlar. Sürekli “bilen insan” rolündedir. Yaşam tecrübelerini aktarırlar, bilgilerini aktarırlar, yanlış yapıldığında hemen uyarırlar. Böylece, çocuğu karar veremez hale getirir ve tüm hareket alanlarını bilerek ya da bilmeyerek kısıtlarlar.
- Kaygılı ve bağımlı: Bu anne-babaların, çocukları çoğu zaman gerçekçi olmayan endişeler taşır. Ana fikirleri “Her an kötü bir şey olabilir.” üzerine kuruludur. Çocuklarını korumak adına onun birçok özgürlüğünü kısıtlayabilir, yanından uzun süre ayrılmasını istemeyebilirler.
- Vurdumduymaz olanlar: Çocuklarıyla ilişki ve iletişimleri yeterince güçlü değildir. Çocuklarının ihtiyaçlarına karşı yeterince duyarlılık göstermezler. Özellikle sevgilerini belli etme konusunda yüzeyseldir. Mümkün olduğunca çocuğun kendisine engel oluşturmasından hoşlanmazlar. Çocuğu sorunlarıyla başbaşa bırakırlar.
