Çocukların bilgisayar ve internet kullanma davranışları anne-babalar için büyük sorun oluşturuyor. Sık sık şikayetler duyuyoruz. Çocuğum bilgisayara çok düşkün. Sürekli oyun oynuyor. Televizyonun başından alamıyoruz. Ödevleri olsa bile televizyon izlemeyi istiyor. Peki bilgisayar ve TV başında ne kadar zaman geçirilmeli?
Bilgisayarlar, bir yandan günlük hayatımızın vazgeçilmezi öte yandan çocuklarımızın dünyasını işgal eden en büyük tehditlerden biri. Anne-babaların ve öğretmenlerin kafası karışıyor.
? Kaç yaşından itibaren bilgisayarlar kullanılmalı?
? Çocuğun bilgisayar ve internet kullanmasına, televizyon izlemesine ne kadar izin verelim?
? Bilgisayarda oyun oynasın mı oynamasın mı?
? Bilgisayar ve televizyon çocuğumun sosyalleşmesini engeller, akademik başarısını düşürür mü?
Araştırma sonuçlarına bakarsak, bilgisayarları tümden iyi ya da kötü olarak nitelendirmek mümkün değil. Yararları da var riskleri de. Hatta diyebiliriz ki, gelecekte bu tür cihazlar daha fazla hayatımızda olacak ve bilgisayar becerileri gelişmiş insanlar iş dünyasında daha da fazla tercih edilecektir. Ama bu, çocukların gelişim sürecinde bilgisayar ve televizyon gibi cihazların kuralsızca kullanılması anlamına gelmez.
2-3 yaşına kadar bilgisayardan uzak tutun
Araştırmalar, bilgisayar kullanmanın (oyunlar da dahil), çocukların görsel algı hassasiyetlerini, bazı dikkat becerilerini, hızlı tepki verme kalitelerini, sürekli değişen görsel bilgileri hızla işleme becerilerini, aynı anda birden fazla hedefi takip etme becerilerini geliştirdiğini ortaya koyuyor. Buna karşın, özellikle bebeklik döneminde bilgisayar ve televizyon karşısında geçirilen zamanın bazı olumsuz etkileri olduğu da bulgular arasında. Bebeklerde dil gelişimini zayıflatma, sözcük hazinesini daraltma; 3 yaşındaki çocuklarda zihinsel yeteneklerde düşme; 3 yaşından küçük çocuklarda da şiddet içerikli programları izlemenin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna yol açma gibi sonuçları olduğu vurgulanıyor.
Kısaca diyebiliriz ki, 2-3 yaşına kadar çocukların bilgisayar, televizyon gibi elektronik araçlar karşısında bırakılması yararlı değil. Bu tür araçlarla çocuğun kontrol edilmeye çalışılması da doğru değil. Bu yaşlarda çocuğun gelişimini en fazla destekleyen şey sosyal etkileşim ve paylaşımdır. Sonraki yaşlar için de, çocuğun günlük hayatını, işlerini, ödevlerini, projelerini ve sosyal ilişkilerini sürdürüp sürdüremediğine bakılması gerekir. Eğer çocuk, bilgisayar ve televizyon yüzünden bu tür sorumluluklarını sürekli olarak yerine getiremez duruma gelmişse, konunun bir uzmanla birlikte değerlendirilmesi en doğru yol olur.
Anne-babalar ne yapmalı?
¦ Bilgisayar kullanma ve televizyon izleme konusunda anne-babaların açık seçik ve tutarlı bir yaklaşım sergilemeleri gerekir. Bu çerçevede şunları önerebiliriz:
¦ 2-3 yaşına kadar mümkün olduğunca bu tür elektronik cihazlar çok fazla çocuğun dünyasına sokulmamalı.
¦ 3-6 yaşına kadar çocukların televizyonda seçilmiş bir çocuk programını izlemesine izin verilmeli.
¦ 6-10 yaşına kadar yine seçilmiş bir programı, günde 30-45 dakikayı geçmeyecek şekilde izlemesine izin verilebilir.
¦ Ortaokula geçtikten sonra, önceliğin ödev ve derslerinde olması koşuluyla biraz daha esnek davranılabilir. Ancak ödevlerinde ve derslerinde aksamalar olursa, kısıtlama yoluna gidilmelidir.
¦ Lise dönemine gelen çocuklarda genelde kısıtlayıcı yaklaşımlarla sonuç almak zordur. Bu dönemde, çocuğun bilinçlenmesini sağlayacak yaklaşımlar daha doğrudur.
