Sinop’ta kurulması planlanan ikinci nükleer santral için geri sayım başladı. 22 milyar dolarlık santrali Fransızlarla birlikte inşa edecek Japonlar, Ekim ayında sismik açıdan Karadeniz’in röntgenini çekti. Asyalılar şimdi karada deprem riskini ölçecek.
Enerji’ye yön verenler dizimizin bu haftaki konuğu Elektrik Üretim A.Ş (EÜAŞ) Genel Müdürü Halil Alış. Alış, enerji sektörünün en önemli oyuncusu ve tüketilen her 100 birim elektriğin 25’ini üreten kamu santrallerinin patronu. 89 santrali yöneten enerji devinin genel müdürü bu günlerde çok heyecanlı. Onu heyecanlandıran şey ise Japon- Fransız konsorsiyumu tarafından Sinop’ta inşa edilecek ikinci nükleer santral projesi.
Rusya’nın Mersin Akkuyu’da inşa edeceği birinci nükleer santralle ilgili süreç devam ederken, Türkiye çok önemli bir anlaşmaya daha imza atıyor. Başbakan Tayyip Erdoğan ve Japonya Başbakanı Shinzo Abe’nin ikinci nükleer santralin son aşaması olarak kabul edilen ‘Evsahibi Ülke Anlaşması’nı bugün imzalaması bekleniyor.
Çinlilerin büyük ilgi gösterdiği ikinci nükleer santral projesine Japonlar son anda dahil olmuştu. Sürecin ilk adımı olan ‘Hükümetler Arası Anlaşma’ geçtiğimiz mayıs ayında iki ülke başbakanı tarafından imzalanmıştı. İşte bu andan itibaren santralin ana ortağı EÜAŞ için şimdi geri sayım başlamış oldu.
Sinop’ta inşa edilecek yeni nükleer santral her birisi dört üniteden oluşuyor. Toplam kurulu gücü 4 500 megavat olan santralde yılda 40 milyar kilovat saat elektrik üretilmesi planlanıyor. Güç ünitelerinin ilki Cumhuriyet’in 100. yılı olan 2023’te devreye alınacak. Diğer üniteler de sırasıyla 2024, 2027 ve 2028’de devreye girecek.
22 milyar dolara mal olacak santral için çalışmalara çok uzun zaman önce başladıklarını anlatan EÜAŞ Genel Müdürü Halil Alış, “Santralin inşa edileceği saha hakkında binlerce sayfa rapor hazırlandı. Ayrıca depreme dayanıklılık, meteorolojik modelleme, deniz suyu sıcaklığı ve akıntılarının ölçülmesi, doğal ve insan kaynaklı dış tehditlerin analizine yönelik verilerin de toplanmasına başlandı” dedi. Eylül 2012’de TÜBİTAK-MAM ile EÜAŞ arasında özel bir protokol imzalandığını anlatan EÜAŞ Genel Müdürü Alış, “Bu çalışma çerçevesinde tarihsel deprem kataloğu oluşturma çalışmalarına başlandı ve mikro deprem istasyonları kuruldu. Denizde yapılacak oşinografi çalışmalarını da bu ay başladık” bilgisini verdi. Halil Alış’ın verdiği bilgilere göre, depreme karşı son derece duyarlı olan mikro deprem istayonları Kastamonu- Samsun hattına kuruldu ve son derece etkin bir şekilde veri akışı sağlamaya başladı.
Japonlar Karadeniz’de oldukça geniş bir bölgede deniz tabanını inceledi. Yaklaşık 1 ay süren çalışmalarla ilgili raporun kısa bir süre sonra açıklanması bekleniyor. Uzakdoğulular denizden sonra karada da sismik çalışmalar yaparak deprem konusunda çok kapsamlı bir rapor hazırlayacak.
Sismik rapor ay sonunda tamam
Sinop nükleer santralinde özel önem verilen konulardan birisi de denizden gelebilecek olası riskler. Tsunami felaketi sonrasında Fukuşima Nükleer santralinde yaşanan sızıntı ve sonrasında yaşananlar Japonları deprem konusunda aşırı temkinli davranmaya zorluyor. EÜAŞ Genel Müdürü Halil Alış, “Japonya Ekonomi Ticaret ve Sanayi Bakanlığı (METI) Sinop Nükleer Santralı Projesine ilişkin jeolojik ve sismolojik çalışmaları yaptırmak üzere Japon Atomic Power Company (JAPC) ile Temmuz 2013’te bir sözleşme imzaladı. JAPC firması, öncelikle Sinop sahasında Karadeniz’deki fayları ve bunların karakteristiklerini belirlemek amacıyla bir sismik gemi kiraladı. Ekim ayında Japon mühendislik firması Kawasaki’nin denetiminde Uluslararası standartlara uygun olarak kıyı ötesi (off-shore) sismik veri toplama çalışmalarına başladı” dedi ve ekledi: “Veri toplama çalışmalarının, hava koşullarına bağlı olarak bu ay tamamlanması ve analizlerinde Mart 2014’e kadar sonuçlandırılması hedefleniyor. JAPC firması ayrıca karada da sismik araştırmalar yapacak.”
1 milyar dolar ekstra kazanç
Akkuyu ve Sinop Nükleer santralleri Türkiye’yi yılda 7.2 milyar dolarlık doğalgaz ithalatından kurtaracak. Sinop Santrali ülkeye stratejik açıdan çok önemli bir katkı sağlayacak. Tüm santrallerde kullanılacak nükleer yakıt çubukları Japonların katkısıyla Türkiye’de üretilecek. 300 milyon dolara mal olacak yakıt çubuğu fabrikası Türkiye’ye her yıl 1 milyar dolar ilave kazanç sağlayacak.
Santrallerin rehabilitesi için 654 milyon harcandı
EÜAŞ’ın elinde bulunan termik santrallerin çok önemli bir bölümü ekonomik açıdan oldukça ‘ömrünü tamamlamış’ durumda. Bu nedenle kurum son yıllarda revizyon ve rehabilitasyon çalışmalarına hız verdi. Genel Müdür Halil Alış, “2011-2013 arasında bu çalışmalar için 654 milyon 300 bin liralık harcama yaptık. 2014-2015 döneminde ayrılan ödenek ise 990 milyon lira” dedi. Alış, şu ana kadar en yüksek bedelli projenin ‘Ambarlı Fuel-Oil Santralı’ olduğunu belirterek şunları söyledi: “4. ve 5. Ünitelerin gaz türbini ilave edilerek kombine çevrim santralına dönüştürülmesi Projesi için 10 Kasım 2008 tarihinde 384 milyon euro bedelle sözleşme imzalandı. Bu proje ile santralın kurulu gücü 540 MW arttırılarak 840 MW’a yükseltilmiştir. Projede yüzde 100 oranında başarı sağlanmıştır. Tesisin deneme işletmelerinin başarıyla tamamlanmasını müteakip 23 Eylül 2013 tarihinde başlayan geçici kabul çalışmaları devam etmektedir.”
Arapların yerine 3 talip
Afşin- Elbistan Bölgesinde özel sektör eliyle yerli kömürden elektrik üretilmesine ilişkin çalışmalar tüm hızıyla sürüyor. Abu Dabili TAQA ile imzalanan 12 milyar dolarlık anlaşmanın firma tarafından ertelenmesi moralleri bir parça bozsa da Enerji bürokrasisi projenin hayata geçirilmesinde oldukça kararlı. EÜAŞ Genel Müdürü Alış, “ Afşin-Elbistan Havzası’nda yeni kurulacak termik santralar için Çin, Japonya ve Güney Koreli firmalarla görüşmeler sürüyor. Yeni bir Hükümetler Arası Anlaşma imzalanması halinde EÜAŞ bünyesinde yapılan çalışmalar da hızlanacaktır” dedi.
Özelleştirme tam gaz
EÜAŞ’ta özelleştirme süreci de tüm hızıyla devam ediyor. Genel Müdür Alış, “ Seyitömer ve Kangal Termik Santralları ile Hamitabat Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı 2013 yılının ikinci yarısında özelleştirildi.
Bu santralların tamamını yerli şirketler satın aldı. Yeniköy, Yatağan, Kemerköy ve Çatalağzı Termik Santralları özelleştirme kapsam ve programına alınmış olup özelleştirme çalışmaları Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca yürütülmektedir” bilgisini verdi.
Güneşten elektrik için izin bekliyor
Türkiye’nin güneş enerjisi açısından büyük bir potansiyele sahip olduğu biliniyor. Özel sektörün büyük ilgi gösterdiği güneş enerjisine EÜAŞ da yatırım yapmaya hazırlanıyor. Genel Müdür Halil Alış, “Birecik Hidroelektrik Santralı sahasında yer alacak 20 MW kurulu güce sahip güneş enerjisi santralı için yürütülen fizibilite çalışması geçen yıl tamamlandı. Bu yatırımının gerçekleştirilmesi için Bakanlığımızın vereceği karar doğrultusunda hareket edilecektir” şeklinde konuştu.
