Kış aylarının gözdesi, sağlık deposu, enerji kaynağı pekmez... Sofralarımızdan eksik olmayan bu lezzetli ve sağlıklı besinin faydalarını Prof. Dr. Dilek Demir Erol anlattı, doğru bilinen yanlışlar konusunda uyardı...
Üzüm pekmezi: Üzümün fazla yetiştirildiği yerlerde, üzümü değerlendirmek amacıyla yapılmaya başlanmıştır. Ancak faydaları gözlemlendikten sonra üzüm pekmezi yaygın şekilde tüketilmeye başlanmıştır. Kalp ve damar hastalıkları başta olmak üzere vücut üzerinde önemli faydaları vardır. Böbreklerin temizlenmesini sağlar, karaciğer sağlığını korur ve kan yapıcı etkisi vardır. İştah açar, gebelik ve lohusalık dönemi için önerilir. Damar sertliğine karşı iyi gelir, yaşlanma etkilerini azaltır ve yapılan çalışmalara göre ömrü uzattığı bilinmektedir.
Dut pekmezi: Anemi hastalığında kullanılabilecek nadir ürünlerden biridir. Ham maddesi olan dut, tatlı bir meyve olsa da pekmezinin acımsı bir tadı vardır. Mide rahatsızlıkları, astım, bronşit, akciğerlerde gelişen lekeler üzerinde etkilidir. Bebekler ve çocuklar için gelişime katkıda bulunmak için önerilir. Özellikle bebeklerin ağzında sıkça karşılaşılan pamukçuk hastalığına karşı iyi gelir. Ağız ve diş sağlığını korur ve vücutta enerji üretimini arttırır. En önemli özelliklerinden biri bağışıklık sistemini kuvvetlendirmesi ve bu sayede vücudu hastalıklara karşı korumasıdır.
Keçiboynuzu pekmezi: Harnup pekmezi olarak da bilinen keçiboynuzu pekmezi, daha çok Akdeniz ve Ege bölgelerinde yetiştirilen keçiboynuzundan üretilir. Nefes darlığı için doğal bir ilaçtır. Anemide yararlanılan keçiboynuzu pekmezinin, kolesterolü düşürücü, tansiyonu dengeleyici etkileri vardır. Kanı zehirli maddelerden arındırır, kalp çarpıntısına karşı faydalıdır. Bağırsak hastalıkları, gastrit gibi problemlere iyi gelir. Bağırsak tembelliği ve kabızlık gibi rahatsızlıkları tedavi eder. Bağırsakları çalıştırarak kurt, tenya, solucan gibi parazitlerin atılımı için kullanılır. Cinsel fonksiyon bozukluklarının giderilmesi ve sperm sayısının artırılması tedavilerinde ek besin olarak kullanılır. Balgam söktürücü etkisi vardır. Kemik sağlığını korur, kalsiyum içeriği sayesinde kemik erimesine karşı faydalıdır. Sütte bulunan kalsiyumdan 3 kat fazla kalsiyum içerir. Diş dokusunun güçlenmesi için gerekli olan kalsiyumu içerir. Bedene güç ve enerji verir. A, D ve B vitaminleri, kalsiyum, fosfor, demir, magnezyum, bakır ve çinko bakımından zengin olduğundan; akciğer hastaları, gebe ve çocuk beslenmesi için, bolca tüketmesi tavsiye edilir.
Andız pekmezi: Andız ağacından meydana gelen kozalak özü ve ağacın meyveleri kullanılarak elde edilen bir pekmez çeşididir. Kan yapıcı, vücuda enerji verici özelliği bulunur. İdrar yolu, böbrekler ve mesanenin temizlenmesini sağlar. Sarılık hastalığına karşı faydalıdır. Özellikle geceleri altını ıslatan çocuklar için önerilir. Sedef ve egzama gibi cilt hastalıklarına karşı iyi gelir. Verem hastalığı için faydalı olduğu bilinmektedir. Ağız yarası, öksürük ve bronşit tedavisinde kullanılır. Adet döneminde yaşanan ağrıları azaltıcı etkisi vardır. Vajinal akıntıya karşı faydalıdır. Pankreasın düzenli çalışmasını sağlar. Romatizmal hastalıklara karşı kullanımı tavsiye edilmektedir. Mide bulantısına karşı iyi gelir.
Pekmez alırken dikkat edilmeli!
Pekmez alırken, yüksek ısılarda değil, düşük ısıda uzun sürede pişirilmiş olmasına mutlaka dikkat etmek gerekir. Gün ışığında tutulmamalı.
Pekmez ilk kullanımdan sonra buzdolabında muhafaza edilmelidir.
Bilinçsiz pekmez üretimi ve kanserojen maddeler tehlike yaratabilir
HMF olarak bilinen “Hidroksi Meti Furfural” kanserojen ve genleri bozan etkili bir kimyasaldır. Karbonhidrattan zengin gıdalar yüksek ısılarda esmerleşme reaksiyonu sonucu renk değiştirirler. Üründe bulunan amino asitlerle, basit şekerler olarak bilinen glükoz ve fruktoz ısı etkisiyle reaksiyona girerek koyu renkli bileşikler meydana getirirler. HMF düzeyi pekmezin çeşidine göre 75-100 mg/kg olarak belirlenmiştir. Bu sınırın aşılmaması gerekmektedir. HMF’nin yüksek olması pekmezin çeşidine göre değil, üretim tekniğine göre değişim göstermektedir.
Pekmez:
Yüzde 28-34 su
290 enerji
83,5 - 88 şeker
0,6 - 10 protein
0,04 Tiamin (B1 vitamini)
0,15 Riboflavin (B2 vitamini)
1,4 Niasin (B3 vitamini)
400-500 Kalsiyum
31 Fosfor
9,2 Demir
96 Sodyum
73,5 Magnezyum
69 Kükürt (üzüm pekmezinde)
0,43 Bakır içerir. Fosfor, demir, protein ve mineraller bakımından zengin içeriğe sahip olan pekmezin en bilindik özelliği kan yapımına destek olmasıdır. Vücut direncini arttırıcı ve hastalıklara koruyucu özelliği vardır. Mide rahatsızlıkları, öksürük, ağız içi yaraları gibi pek çok alanda kullanılabilir. İltihap sökücü, anne sütünü arttırıcı etkisi de vardır.
Besin değeri yüksek bir gıdadır
- Pekmezin yararlarından faydalanabilmek için uygun dozlarda tüketilmesi gerekir.
- Kalsiyum takviyesi için; günde iki çay kaşığı
- Demir takviyesi için; günde bir çorba kaşığı
- Uykuyu artırmaya yardımcı olmak için; gece 12’den sonra 1 çorba kaşığı
- Gri saç oluşumunu durdurmaya yardımcı olmak için; günde 1-2 çorba kaşığı alınması önerilir.
- Hamile veya adet gören kadınların demire daha çok ihtiyaçları vardır. Günde bir çay kaşığı pekmez yeterli olacaktır.
Hastalıkların tedavisinde yardımcıdır
Karaciğer hastalıkları: Sigara kullanan kişilerde karaciğer, damar ve akciğerlerde oluşan hasarı gidermek için pekmezden yardım alınabilir.
Kanseri önler: Çalışma sonuçlarına göre pekmez, beslenme programına eklenip düzenli kullanılırsa ve kanser başlangıç aşamasındaysa önleyici etki yaratır. İçeriğindeki yüksek kalsiyum, kolon kanserini engelleyici özelliğe sahip.
Antioksidan: Mükemmel bir antioksidan kaynağı olan pekmez, DNA’ları serbest radikallere karşı korur.
Enerji sağlar: Karbonhidrat ve yağlar bakımından zengin içeriğe sahiptir, demir, bakımından da mükemmel bir kaynaktır. İçeriğindeki demir ayrıca kanda oksijenin sağlıklı şekilde taşınmasını sağlar.
Kemik sağlığını korur: Kalsiyum, potasyum, manganez, magnezyum bakımından zengin içeriğe sahip olan pekmez, kemiklerin sağlıklı ve güçlü olmasını sağlar. Düzenli pekmez tüketimi kemik hastalıklarına karşı koruyucu etki sağlar.
Kalp sağlığı: Kalp krizi oluşma riskini azaltan pekmez, kan pıhtılaşması tedavisinde de kullanılabilir.
Demir deposu: Günlük bir yemek kaşığı kadar tüketilen pekmez, günlük demir ihtiyacının yüzde 20’sini karşılamak için yeterli olur. Demir eksikliği nedeniyle vücutta pek çok problem oluşabilir. Saç dökülmesi, yorgunluk, sinir, kansızlık gibi farklı sağlık problemlerine yol açan demir eksikliği pekmez tüketilerek tedavi edilebilir.
Cilt sağlığını korur: Pekmez, egzama, sedef ve akne gibi cilt problemlerine karşı iyi gelir. Ciltte oluşan kırışıklıkları giderici etkisinin yanı sıra ciltteki hücrelerin yaşlanmasını geciktirir.
Sindirim sistemi: Midede gelişen ağrıların hafiflemesine yardımcı olurken kabızlık, mide ülseri ve ishal gibi sindirim problemlerine karşı da iyi gelir.
Kilo vermeye yardımcı: Kilo vermek isteyen kişiler için mükemmel bir besin kaynağı. Vücudun ihtiyaç duyduğu vitamin, mineralleri karşılamak ve enerji sağlamak için kullanılabilir.
B6 vitamini: B6 vitamini bakımından zengin içeriğe sahip. Sinir sistemi, hücre oluşumu, enerji üretimi için faydalı.
Selenyum: İçeriğinde bol miktarda selenyum barındırır. Romatoid artrit gibi iltihap hastalıklarına karşı faydalı. Vücutta selenyum eksikliği kanser, kalp hastalıkları, iltihaplı romatizma gibi daha pek çok hastalığın oluşma riskini arttırır.
Alerji hastalıkları: Özellikle andız pekmezi alerji ve alerjik gelişen hastalıkların tedavisinde kullanılabilir.
Soğuk algınlığı: Pekmez soğuk algınlığı ve soğuk algınlığına bağlı gelişen öksürük gibi solunum yolu hastalıklarında alternatif tedavi olarak kullanılabilir. Öksürük için pekmez içildiğinde öksürüğün şiddetini azaltır.
Saç sağlığı: Düzenli pekmez tüketimi saçların sağlıklı ve güçlü bir görünüm kazanmasını sağlar. Saç dökülmelerini engelleyen etkisi vardır.
Zeka fonksiyonları: Özellikle dut pekmezinin zeka fonksiyonlarını artırıcı özelliği vardır.
Pamukçuk: Yine dut pekmezi, özellikle küçük bebeklerde gelişen pamukçuk hastalığına karşı faydalıdır.
