Kentlerin Anası: Mekke

Okurum Ali Can, Kasas 59’uncu ve Şuara 208/209’uncu ayetleri açıklamamı istiyor. Cevabım şöyledir: “Rabbin, anakent(olan Mekke)de onlara ayetlerimizi okuyan bir elçi göndermedikçe ülkeleri helak edici değildir. Ve biz, halkı zalim olmadan ülkeleri helak ediciler değiliz” (Kasas: 59). “Biz, hiçbir kenti helak etmedik ki onun uyarıcıları olmasın (helak etmeden önce mutlaka uyarıcı gönderdik)” (Şuara: 208). Kasas 59’uncu ayette, Allah’ın insanları uyarmak üzere halkın sık geldiği ve etkilendiği anakent içinde bir elçi görevlendirip onları uyaracağı, hiçbir kavmin uyarıcı gönderilmeden cezalandırılmayacağı vurgulanmaktadır. Allah ancak haksız insanların ülkelerini yıkar.

Düşünceler genellikle ana kentten, büyük şehirlerden yayılır. Bundan dolayı Allah, peygamberleri böyle ana kentlerden çıkarır. İnsanların yetişmesinde sosyolojik ve bilimsel altyapının önemi vardır. “Balık deryada büyür” derler. Bu ayet, Mekkelileri uyarmaktadır. Mekke, o zaman bir ana kentti. Ona “Ummul-Kura (Kentlerin Anası)” denilirdi. İşte Allah, bu ana kentte, çevredeki tüm Arapları uyarmak üzere Hz. Muhammed’i göndermiştir. Şayet Araplar ona inanmazlarsa artık Allah’a karşı ileri sürebilecekleri bir bahaneleri kalmaz. Çünkü gelen elçinin sözünü dinlememiş, böylece haksızlık yapmış ve azabı hak etmiş olurlar. Allah nasıl daha önceki zalimleri sonunda cezalandırmışsa Hz. Muhammed’in mesajına karşı çıkan Mekkelileri de cezalandıracaktır. Bu ayetler Mekke döneminde, Hz. Muhammed ve arkadaşlarının en çok baskıya uğradıkları sıralarda inmiştir.

Şuara 208/209’uncu ayetler de Kur’ân’a inanmayanların basiretsiz davranışlarını kınarken Hz. Muhammed’i de teselli etmektedir. Bundan önceki ayetlerde Allah’ın azabını çabuk istedikleri, o azap geldiği zaman da dünya varlıklarının kendilerini kurtaramayacağı vurgulanıyor. Sonunda da Allah’ın, uyarıcı göndermeden hiçbir kenti helak etmediği çünkü bunun zulüm olduğu, oysa Allah’ın zulmedici olmadığı vurgulanıyor. Eğer Allah bir kente hiç uyarıcı göndermeden halkını helak etse insanlara zulmetmiş olur. Hâşâ O, zalim değildir. Hiç kimseyi haksız yere cezalandırmaz. Bu ayetler de İslâm’a düşman olan Kureyş liderlerinin, bir süre sonra çetin bir azaba çarpılacaklarını ima etmektedir. Gerçekten Allah’ın azabıyla alay edenler, Bedir’de Müslümanların kılıçları altında can vermişlerdir.