Alevi açılımı çok zor ilerliyor

AKP hükümeti Alevi açılımını resmen başlattı. Bugün Devlet Bakanı Said Yazıcıoğlu ile AKP İstanbul Milletvekili Reha Çamuroğlu bir araya gelip bu sürecin “yol haritası” nı çıkartacaklar. Tüm siyasi partiler ve Alevi kuruluşları başta olmak üzere en geniş toplum kesimlerini bir tartışma zeminine çekmeye çalışacaklar. Ancak işleri çok zor gözüküyor, çünkü gerek Alevi sorununun tanımlanması, gerekse çözüm önerileri noktasında hem AKP içinde, hem dışında ciddi görüş ve yaklaşım farklılıkları mevcut. Sürecin ilk günlerinde üç temel tartışma konusu öne çıkıyor:

1) Alevilerin devlet içinde temsili

Alevi kuruluşları Diyanet bünyesinde veya yeni oluşturulacak bir birimin çatısı altında devlet içinde temsil edilmeleri konusunda kabaca ikiye ayrılmış durumdalar. Bazıları “evet mutlaka bizler de temsil edilmeliyiz” derken, geri kalanlar da bu türden temsile, devletin kontrolü altına girmeye yol açacağı iddiasıyla karşı çıkıyorlar.

AKP ise, tabanından gelen “ne gereği var?” türü itirazlara kulak asmayıp Alevilerle ilgilenecek bir birime sıcak bakma noktasına geldi. Fakat bunun nasıl bir birim olacağı, daha önemlisi nerede inşa edileceği konusunda tam bir belirsizlik söz konusu. İlk seçenek Diyanet içinde Alevilerle ilgili bir daire açılması ki buna bu kurumun yöneticileri başta olmak üzere çok kişi itiraz ediyor.

İkinci öneri, Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde yepyeni bir kurum oluşturulması. Önceki gün Bakan Ertuğrul Günay ile sohbetimizde, kendisi açık ve net bir şekilde gündemlerinde bu konunun bulunmadığını zaten bunun iyi bir fikir de olmadığını en ideal çözümün Diyanet içinde aranması gerektiğini söyledi.

Geriye Başbakanlık bünyesinde, tıpkı Diyanet gibi bir Alevi kurumlaşmasına gitme seçeneği kalıyor ki bu ister istemez “Alevi Diyaneti” olarak anılacaktır. Bu nedenle pek arzulanmıyor.

2) Cemevlerinin statüsü

Hükümet tereddütlerinden arınmaya ve cemevlerine yasal bir statü vermeye hazır. Ancak bu statünün ne olacağı konusunda da belirsizlik hakim. Aleviler cemevlerinin, tıpkı camiler gibi “ibadethane” olarak tanımlanmasını talep ediyorlar. Hükümetse, caminin karşısına cemevi çıkarılacağı endişesi taşıyan muhafazakâr Sünni çevreleri yatıştırmak için, buraları birer “kültürevi” olarak tanımaya eğilimli. Sadece kavramlar etrafında cereyan ediyor gibi görünse de statü tartışması sembolik olmanın ötesinde, çok derin anlamlar içeriyor.

3) Dedelere maaş bağlanması

Hükümet cemevlerinde görev yapacak dedelere ve diğer kişilere maaş bağlamaya hazır, fakat bu noktada da üç pürüz çıkıyor:

a) Birinci maddede ele aldığımız gibi cemevleri personelinin bağlı olacağı kurum konusunda belirsizlik sürüyor

b) Cemevlerinde görev yapacak kişilerin hangi esaslara göre ve kimler tarafından belirleneceği belli değil. Ayrıca bu kişilerin nerede, kimler tarafından ve hangi esaslara göre yetiştirilecekleri de şu an için bir soru işareti

c) Etkili birçok Alevi kuruluşu, dedelerin maaşının devlet tarafından ödenmesine kesin bir dille karşı çıkıyor ve para kabul edecek kişileri dışlayacaklarını söylüyorlar. Bu arada cemevlerinin elektrik, su paralarının, tıpkı camilerde olduğu gibi devlet tarafından ödenmesi önerisine fazla itiraz gelmediğini hatırlatalım.

Peki her şey çok mu kötü? Sanmıyorum. Olumlu noktaları sıralayalım:

1) İktidar partisi Alevi taleplerine daha fazla kayıtsız kalamayacağını kabul etti.

2) Parti ve hükümet içinde, bu açılımın başarıyla sonuçlanması için çalışanlar var.

3) Diyanet, kendi bünyesi dışındaki çözüm arayışlarına destek veriyor.

4) MHP Alevi sorununun çözümü için sorumluluk üstlenmeye hazır olduğunu ilan etti.

5) DTP’nin çözüm arayışlarına sıcak baktığını biliyoruz.

6) CHP de, Alevi seçmenle yoğun ilişkisi nedeniyle, onların hayırlarına olacak adımları engellemek istemeyecektir.

7) İçlerindeki bütün ayrılık, rekabet ve çekişmelere rağmen Aleviler içinde “bağcı dövmek” değil “üzüm yemek” isteyenlerin ağır bastığı gözlemleniyor.