Birçok hastalığın strese bağlı ortaya çıktığı biliniyor. Ancak çok da bilinmeyen başka bir sağlık sorunu daha mevcut: Testosteron düşüklüğü.
Stres bundan 10-15 yıl öncesine kadar elle tutulmaz gözle görülmez bir sağlık tehdidiydi. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar stresin vücudumuzdaki etkileri artık bilimsel verilerle destekliyor. Beyin taramaları, metabolik paneller ve daha pek çok teknolojik tetkikle stresin beyin ve vücudumuzda yarattığı tahribatı ispatlayabiliyoruz. Stresin beyinde hipofiz bezine bağlı limbik sistemi (duyguların, tepkileri yöneten sistem) etkilediğini, böbrek üstü bezlerinden aşırı stres hormonu (kortizol ve adrenalin gibi) salgılattığını ve bunun sonunca bir dizi sağlık sorununa yol açtığını biliyoruz. Bunların arasında uyku sorunları, iştah problemleri, kronik kas-eklem-baş ağrıları, depresyon-endişe, obezite, bağırsak sıkıntıları var. Ancak strese bağlı çok da bilinmeyen başka bir sağlık sorunu daha mevcut: Testosteron düşüklüğü.
Stres testosteronu düşürür mü?
Testosteron üretimi erkeklerde testislerde meydana geliyor. Beyinden salgılanan hormonlar testisleri uyararak erkek vücudunda günde yaklaşık 5-7 mg testosteron üretimi sağlıyor. Bu sistemi beyindeki hipotalamus, hipofiz, hormonlar ve testislerde üretilen lokal kimyasallar denetliyor. Testosteron üretimi sağlayan bu sistemi kapatacak pek çok risk faktörü var. Testis travmasından kabakulağa, aşırı kilodan ileri yaşa kadar birçok faktör testosteron üretimini düşürebiliyor. Stres de bu faktörlerden biri. Testislerdeki testosteron üretimini ateşleyen beyin bölgeleri duyguları ve stresi kontrol eden sinir sistemiyle ortak çalıştığından aşırı stres durumunda testosteron üretimini sağlayan sinyaller düşüyor. Bunun anlamı şu: Aşırı stres altında, stresini yönetemeyen veya hayat tatmini az, yaşamında belirlediği hedeflere ulaşmayan, huzursuz, endişeli, mutsuz hisseden erkeklerde testosteron daha az üretiliyor. Bu durumda orta yaşlardan sonra başlayan andropoz yaşı da daha erkene gelebiliyor.
Testosteron eksikliğinin belirtileri
Testosteron eksikliğinin pek çok belirtisi var. En önemlilerinden biri cinsel sorunlar. Testosteron düşüklüğü yaşayan erkeklerde cinsel isteksizlik, sertleşme sorunu, boşalma süresinde değişimler görülebiliyor. Bu erkekler kilo almaya, metabolik sorunlar yaşamaya, kas ve kemik gücünde düşüşe yatkınlar. Üstelik testosteron düştükçe bu erkeklerin stresini yönetmesi de zorlaşıyor. Testosteron eksikliğinde tükenmişlik hissi, bitkinlik, yorgunluk, alınganlık artıyor.
Ne yapacaksınız?
Klinik boyutta bir testosteron düşüşü olup olmadığı günümüzde kan tetkikleriyle anlaşılabiliyor. Bu testlerin sonucuna ve yaşanılan şikayetlere göre testosteron yerine koyma tedavilerinden yararlanılabiliyor. Cinsel şikayetler de pek çok değişik seçenek ile tedavi ediliyor. Ancak gerçek bir tedaviden bahsediyorsak o zaman stresi unutmamamız gerek. Aşırı strese bağlı testosteron düşüşlerinin tedavisinde stres yönetimi ön plana çıkıyor. Gerek terapi, gerekse gevşeme çalışmaları ve mindfullness gibi ana odaklanma yöntemleriyle stresin kontrol altına alınması şart. Düzenli egzersiz de bu anlamda önemli bir şifa kaynağı. Stres hormonları düzenli egzersiz ile vücuttan atıldığından stres kontrolünde aktivitenin yeri büyük. Dinlenme, vücudun ve zihnin sakinleşmesi önemli. Strese bağlı zihin-vücut tahribatı azaldığında bundan tüm vücut karlı çıkıyor. Buna testosteron hormonu ve cinsel fonksiyonlar da dahil.
