Mekki ve Medeni sureler
- SORU: Kuran ı Kerim’de her surenin başında “Mekke’de nazil olmuştur”, “Medine’de nazil olmuştur” gibi bilgiler yer alıyor. Bu bilginin anlamı nedir? Surenin nerede indirildiğini bilmek önemli mi?
- CEVAP: Mekki-Medeni bilgisi, klasik İslam disiplinlerinden tefsir ilminin konularından birisidir. Kuran’ın açıklanması maksadıyla geliştirilen ilimlerden biri olan (ulûmu’l-Kur’ân) bu alanın tespitlerine göre yalnızca sureler değil, ayetler de Mekki ve Medeni olarak ayrılabiliyor. Sure veya ayetlerin bu şekilde tasnifini, Peygamberimizin 622 senesinde Mekke’den Medine’ye Hicreti belirlemiştir. Biz iki kapak arasında bir metin okuyoruz. Ama Kuran yirmi üç sene boyunca peyderpey (tedricen) nazil olmuştur. Mekke’de nazil olduğunu bildiğimiz sureler içerisinde Medine’de nazil olan ayetler olabileceği gibi Medine’de nazil olan sureler içerisinde Mekke’de nazil olan ayetler olabilir. Burada ilk on üç yıl Mekke’de ve Hicret’ten sonra Medine’de devam eden bir vahiy sürecinden söz ediyoruz. Yirmi üç senelik bir zaman dilimi, farklı coğrafyalar, insanların gelişim seyri, İslam’ın yaygınlaşması, ihtiyaçların ve soruların çeşitlenmesi gibi konular surelerin nerede indirilmiş olduğunu bilmenin anlamını ve önemini ortaya koyuyor. Bir kere konuların her iki dönemde de farklılaştığını görüyoruz: Mekki sure/ayetlerde daha çok tevhit, ahiret, ahlak, inkâr ve küfürden uzaklaştırmak, Allah’ın yaratışına dikkat çekmek gibi konular yer alır. Medeni sure/ayetlerde ise daha çok ibadetler, diğer dini gruplarla ilişkiler, sosyal, ekonomik ve hukuki konular yer alır. Bu farklılaşmayı bilmek Kuran’ın nazil olduğu ortamı ve insanlığa getirdiği kazanımları takip etmek açısından önemlidir. İnsanlar kalben, ruhen, zihnen bir hazırlık ve bir temizlenme evresi geçirmişler ve tedrici olarak sorumlulukları arttırılmıştır. Ayrıca aynı konuda nazil olan fakat farklı hükümler bildiren ayetleri anlamak için de ayetin nerede ve ne zaman nazil olduğunu bilmeye ihtiyaç vardır.
