Anevrizma çoğunlukla belirti vermiyor, bazen de inatçı bir baş ağrısı ile kendini gösteriyor. Beyindeki damarlarda oluşan baloncukların patlaması ile karakterize bu olay, yüzde 50 oranında ölümle sonuçlanıyor. Prof. Dr. Özenç Minareci anlattı.
Beyin damarlarında görülen ve anevrizma adı verilen baloncuklar basınç sonucu kanama yaptığı takdirde yüksek oranda ölüm ve sakatlık riski taşıyor. Liv Hospital Nöroradyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özenç Minareci'ye göre; anevrizma, saptanması halinde mutlaka tedavi edilmeli. Minareci anevrizma ve tedavi yöntemlerini anlattı.
Türkiye'de anevrizma oranları
“Beyin damarlarında görülen anevrizmaların sıklığı hakkında ülkemizde yapılmış güvenilir bir istatistiki çalışma yok. Ancak ABD’ de yapılan büyük otopsi serileri toplumda beyin anevrizması sıklığının yüzde 5-10 arasında değiştiğini gösteriyor. Bu durumu ülkemiz nüfusuna oranlayacak olursak; yaklaşık 7 milyon kişide anevrizma olabilir. Yani ülkemizde her yıl 10 bin kişi beyin anevrizmasına bağlı “beyin kanaması “ geçiriyor. Bu hastaların 1/5’i hastaneye dahi ulaşamadan ölüyor, kalan hastaların da yarısı bir ay içerisinde kaybediliyor. Anevrizma, damar duvarının zayıf bir noktasının balonlaşması olduğuna göre, bu zayıflık doğuştan olabileceği gibi, sonradan da gelişebiliyor. Bazı kalıtsal hastalıklarda görülme sıklığı daha fazla ( polikistik böbrek hastalıkları, fibromusküler displazi gibi ). Bir hastada 2’den fazla anevrizma bulunursa birinci derece akrabalarında da anevrizma bulunma olasılığı 5 kat artıyor.
Anevrizmanın belirtisi var mı
kesin tanı yöntemleri neler?
Çoğu kez anevrizma hastalarının hiçbir yakınması yoktur. Ya tesadüfen tanı konulur, ya da beyin kanaması ile ortaya çıkar. Bazı durumlarda, anevrizmanın komşu sinir dokusunu sıkıştırması sonucu, yerine göre değişen yakınmalara yol açabilir. Kesin tanı yöntemi “güvenilir bir damar görüntüleme yöntemi”dir. BT veya MR ile elde edilen damar görüntüleri bir ön fikir verse de, damar görüntüleme konusunda en güvenilir yöntem DSA anjiografi incelemesidir.
Anevrizma nedenleri
Anevrizmanın oluş nedeni tam olarak bilinmese de birçok faktörün gelişiminde rolü olduğu biliniyor: 1) Hipertansiyon (yüksek kan basıncı); 2) Sigara içilmesi/nikotin kullanımı; 3) Şeker hastalığı; 4) Aşırı alkol tüketimi; 5) Doğuştan gelen (genetik) yatkınlık; 6) Kan damarlarına hasar (özellikle damar sertliği) veya travma ve 7) Bazı enfeksiyonlar.
Beyin anevrizmalarının farkları neler
Anevrizmalar boyut, şekil ve yerleşimine göre farklılıklar gösterir:
Boyutuna göre: Küçük anevrizma: 5 mm’den küçük. Orta boy: 6- 15 mm boyutlu. Büyük boy: 16-25 mm boyutlu. Dev: 25 mm’ den büyük boyutlu.
Şekline göre: Sakküler: Boyutuna göre dar boyunlu balon. Geniş boyunlu: Boyutuna göre geniş boyunlu balon. Fuziform: Damarın bir segmentinin tüm cidarlarında genişlemesi şeklinde.
Yerine göre: Genellikle beyin dokusunun yakın komşuluğundaki ana atardamarlarda görülür. Düz damarın yan duvarından kaynaklanırsa “Yan duvar anevrizması”, damarın çatallanma bölgesinde “Bifurkasyon anevrizması” adını alır. Beynin önündeki damarlardan kaynaklananlara “ön dolaşım anevrizması”, arka tarafındaki damarlardan kaynaklanırsa “arka dolaşım anevrizması” adını alır.
İşte belirtiler...
Kanamamış anevrizması olan kişilerin çoğunda hiçbir belirti görülmeyebilir. Az bir hasta grubunda aşağıdaki belirtilerin bazıları veya tümü görülebilir: Göz sinirlerinde felçler (göz kapağının düşmesi, gözü rahatça hareket ettirememe gibi) Tek taraflı genişlemiş göz bebeği, gözün arkası veya üstünde ağrı.
Anevrizma niye kanar?
Anevrizmanın kanamasına hangi etkenin rol oynadığı veya bir anevrizmanın ne zaman kanayacağını tam olarak bilemeyiz. Ancak, kanama olasılığını artıran nedenler belirlidir:
- Kan basıncı (tansiyon) yüksekliği kanama riskini artırır. Ağır kaldırmak veya ıkınmak beyin damarındaki basıncı arttırarak anevrizmanın kanamasına neden olabilir.
-Kan basıncının yükselmesine neden olan şiddetli duygusal fırtınalar (Üzüntü, öfke gibi) kanama riskini artırır.
- Bazı ilaçlar (Efedrin, amfetamin, diyet ilaçları) ve kokain gibi maddelerin kullanımı anevrizmanın kanama riskini artırır.
- Sigara içilmesi kanama riskini artırır.
Anevrizma kanaması nelere yol açar?
Beyin-omurilik sıvısına kanama olunca beynimizin cevabı farklı şekillerde olabilir;
- Kanayan hastaların yaklaşık yüzde 20’sinde ani ölüm olur.
- Birkaç saat veya gün süren çok şiddetli baş ağrısı görülür. Hastalar bu ağrıyı genellikle “Hayatımın en şiddetli baş ağrısı” diye tarif eder.
- Bulantı, kusma görülebilir.
- Boyun hareketleri ve ensede şiddetli ağrı olur, hareketleri kısıtlanır.
- Uykuya eğilim veya koma gelişebilir.
- Kanamanın kısmen beyin dokusu içerisine de olması halinde kol ve/veya bacakta kuvvet kaybı olur.
Başka tetkiklerde ortaya çıkıyor
Kanamamış anevrizmalar genellikle bir bulguya neden olmaz. Çoğu kez, başka bir nedenle yapılan beyin görüntülemesinde tesadüfen saptanır. Bazı anevrizmalar ise sessiz bir şekilde büyüyerek etrafındaki sinirleri veya başka oluşumları sıkıştırır ve onun fonksiyonunun aksamasına neden olduğu için tanı konulabilir. Daha nadir olarak da, büyük veya dev anevrizmaların içerisinde kısmen pıhtı oluşması ve bu pıhtının bir parçasının koparak bir damarı tıkaması sonucunda bazı bulgulara neden oldukları için tanı alırlar.
