“El bebek, gül bebek”
İstanbul’un boğaza kıyısı olan en yeşil semtlerinden biri Bebek. Adı gibi küçücük ama ünlü bu semti; kimileri için hava atma mekanı ama kimileri için de yaşamak için vazgeçilmez adresi... Bu hafta semtin tarihi ve bugünü hem yazdım hem de çizdim.
Şehrin üzerinde gezinen sıcaklar iyice arttı. Dolayısıyla denize kıyısı olan semtler şimdi revaçta. Bu hafta bir boğaz semti; Geçmişten bugüne terbiyesini koruyan, insanı büyüleyip içine çeken, boğazın kuzey rüzgarlarına kapalı doğal liman olan, kıyıya inen ağaçlıklı yamaçları ve vadileri, güzel parlak deniziyle, son dönemlerde hızla popüler bölge olma rüzgarına kendini istemeden kaptıran Bebek’ teyiz.
Düşündüm, acaba dedim, Dünyada adı Bebek ( baby) olan başka bir ülkede, başka bir semt var mıdır diye... Gerçi biz Bebek kelimesini ülke olarak pek severiz. Mesela, “Bebeğim benim, bebeğim benim….”, “Sevgilimi koluma takarım… Bebek’te üç beş tur atarım” gibi şarkı sözleri Bebek semtini kapasitesinin üstünde ziyaretine sebep olmuş durumda.
Skallia zamanla İskeleler diyarı Bebek oldu
Semtin bilinen en eski adının; Skallia (iskeleler) sözcüğünün bozulmuş bir biçimi “Hallai” olduğu söyleniyor. Skallia adına (Skellya ), ( biz “S” leri “İS” diye okuduğumuzdan İSKELE demişiz:) “Bebek” adının kökleri Fatih Sultan Mehmed dönemine uzanıyor. Evliya Çelebi’ye göre, Fatih Sultan Mehmed, Rumeli Hisarı yapımı ve kuşatma sırasında bölge asayişini sağlamak için Bebek Çelebi lakaplı bir bölükbaşı tayin eder. Bebek Çelebi, semtte bir köşk ve bir bahçe yaptırır. Asıl adı Mustafa Çavuş olan bu zatın vefatından sonra da semt onun adıyla anılmaya başlar. Ne iyi bir tesadüftür ki semtte yaşayan bir insanın lakabıyla anılan Bebeğin kendisi de gerçekten Bebek gibidir.
Küçük ama büyük bebek parkı
Merdümidide-i giryanda hayal-i ruh-i yar Güyya sahil-i deryada Bebek bahçesidir.”
Rami Mehmet Paşa bu dizelerle Bebek parkını anlatır. Çünkü, burası Hümayunabad Kasrı yeri ve bahçesinin sahasıdır. S. Abdülaziz ve S. II. Abdülhamid dönemlerinde büyük yalılar dönemi yaşanmış, yalılar yakılınca Cumhuriyetten sonra Bebek Kasrı yerinde Bebek Gazinosu inşa edilmişti. Burada düğün ve konserler tertip edilmişti.
Bebek vapurunun maceralı yolculuğu
Semtin adını ve de yolcusunu taşıyan bir de vapuru BEBEK VAPURU vardı. Şirket-i Hayriye’nin 55 baca numaralı vapuru olarak yapıldı. Şirket İskoçya’da, Glasgow’daki Armstong gemi tezgahlarına iki küçük yolcu vapuru ısmarlamıştı. Bu iki vapur inşa edildi yola çıktılar ama yolda şilep batınca ikisi de yok oldu. Firma hemen yenilerini gönderdi.
Bugün Bebek, ünlülerin ve trend peşinde koşanların kahvede arkadaşlarıyla buluştuğu, çocuklarını parkında gezdirdiği hava attığı bir yer.
Dienna Tapınağı
Bizans devrinde Bebek’te, avcı ve balıkçıların koruyucusu sayılan “Dieana” adına bir tapınak ve “Artemis” adına da bir adak yeri yapılmış. Ayrıca aziz Michael ya da aziz Gabriel için yaptırıldığı sanılan bir kilise vardı. Bugün hâlâ ayakta olan Rum ve Katolik kilisesinden birinin bunlardan biri olduğu düşünülür. Bebek Çelebi/Çavuş’un da burada bir köşkü ve dağlara doğru başına alıp giden bir bahçesi vardı.
Tarihi boyunca yemyeşil olan Bebek semtinin arkasındaki tepelerde bugün de Valide Paşa, Ayşe Sultan, Arifi Paşa, Boğaziçi Üniversitesi koruları mevcut.
Boğaz manzaralı semt
Bebek küçük bir yerleşim yeri. Aşiyan’dan başlayan sınırları Arnavutköy’e gelmeden bitiyor ve sırtını muzazzam yeşilliklere, ağaçlara vererek mavi boğaz denizini seyrediyor. Semtin, köprüye olan uzaklığı 9367 metre.
Yamalı Yorgi
Asıl adı Yorgi Miltiyadis. Küçükken sandalda balık pişirirken tava devrilince yüzünün çeşitli yerleri yanmış. Lakabı da “YAMALI” olmuş. Ortaköy’de bir kahveci ve Bebek’te haraç vermeyen faytoncuyu öldürünce şehrin korkulan adamı olur. İzmir’li Despina’ya âşık olunca birlikte Bebek ‘te Ayazma’da yaşamaya başlarlar.