Bugün ayın 27’si, günlerden Pazar. 5 gün sonra 1 Nisan Cuma günü 3 operatör de 4.5G sinyali vermeye başlayacak. Bu önemli günün öncesinde beklendiği gibi hepsi ‘En hızlı biziz’ diye çıktılar ortaya. Acaba kim doğru söylüyor, kim en hızlı?
Biraz araştırınca gördüm ki hız meselesi de ‘En ucuz tarifeler bizde’ meselesi kadar zor. Türk basını o hesabın da içinden çıkamamış, kimin ucuz olduğunu tespit edememişti. Hız hesabı da karışık. Ben işin teknik kısmını yazayım, nihai kararı okuyan versin.
1 Nisan 2016 tarihinden itibaren gelişmiş yüksek hız teknolojisi LTE Advanced teknolojisi ya da bizdeki bilinen adıyla 4.5G kullanılmaya başlanıyor.
4.5G olarak adlandırılan bu teknoloji, mobil tarafta teorik olarak 375 Mbps internet hızına erişim imkanı sunuyor. Sunuyor sunmasına da 375 Mbps hıza çıkmak öyle kolay değil. Bir operatör 1.000 Mbps hızdan da söz edince ‘Eyvah’ dedim bu hız meselesi de bizi hırpalayacak.
Geçmiş yıllarda 3 operatör arasındaki en rekabetçi kavga fiyatta yaşanıyordu. Özellikle Vodafone, Turkcell’den pazar payı almak için stratejik bir kararla ucuz tarife algısını yerleştirmeye çalışmış, agresif paketler sunmuştu. Avea da zaten neredeyse en başından beri hep hesaplı tarifeler üzerinden iletişim yapıyordu. Turkcell ise pahalı ama her yerde çeken, sizi asla yarı yolda bırakmayan ağır abi pozisyonundaydı. O da keskin rekabette fiyatlarını güncelledi.
Ekonomi gazetecileri arasında meraklı olan bazılarımız gerçekten en ucuz kim sorusuna yanıt bulmaya çalıştı. Çalıştı ancak işin içinden çıkamadı. Çıkılacak gibi değildi. Bir sürü tarifeler, bedavalar falanlar filanlar işin içine girince hesap kitap yapmak zorlaştı. Şimdi ise hız zamanı. 3G’den 4.5G’ye geçmenin tek gerekçesi hız.
Fiberde ana omurga sağlam
Hem Turkcell hem de Vodafone belki de stratejik bir hata yaparak, fiber altyapıyı çok fazla gündemde tutarak farklı bir algı oluşturdu. O kadar çok ‘ortak şirket’ temennisini dile getirdiler ki fiber altyapısı çok güçlü olan Türk Telekom sayesinde Avea’nın 4.5G’de büyük avantaj sağlayacağı düşünüldü pek çok kişi tarafından. Turkcell Genel Müdür Yardımcısı İlker Kuruöz’e sordum bu durumu. “Turkcell fiber için kimseye muhtaç değil. Ana omurgamız hazır. Hızımıza da güveniyoruz. Kimse bizden daha hızlı olamayacak” dedi. Ortak şirket konusunu, Türkiye kaynaklarının heba olmaması için gündeme getirdiklerini ifade ederek, “Biz her eve fiber götürmek adına yani ana omurganın dışında kılcal damarların oluşturulmasında bu konuyu gündeme getirdik. Aynı yolun 3 kez kazılmaması için böyle bir ortak şirketi gündeme aldık” diye devam etti.
Spectrum savaşının galibi Turkcell’di
4.5G’de de tıpkı 3G’de olduğu gibi sahip olunan frekanslar hızın en belirleyici faktörü. Bu spectrum’ları sürat yapabileceğiniz otobanlar gibi düşünebilirsiniz. Bu alanda her 10 Mhz’lik frekans bir otoban şeridi gibi. Tek bir otoban şeridinde yapabileceğiniz maksimum hız ise 75 Mbps.Yetkilendirme İhalesi’nde en fazla frekansı alan operatör Turkcell olmuştu. LTE-Advanced teknolojisinde optimum bant kabul edilen 1.800 MHz bandında en yüksek paket olan 2x29.8 MHz, nüfusun yoğun olduğu yerlerde yüksek kapasite sağlayan 2.600 MHz bandında ise 2x25 MHz’lik paketin sahibi oldu. 4.5G kapsamasında kritik öneme sahip 800 MHz bandında da 2x10 MHz’lik paketi alan Turkcell aslında ilginç bir matematik de yaptı. Turkcell Genel Müdürü Kaan Terzioğlu ihale sonrası ‘Biz bu ihaleyi kendi içimizde defalarca simüle ettik’ derken bunu söylemek istiyordu.
Veri taşımada birleştirici bir yöntem var. Yani 1 ya da 2 ya da 3 şeritli yolları birleştirerek tek bir şeritte yapabileceğiniz maksimum hız olan 75 Mbps’yi katlamanız mümkün. Turkcell bu ihalede 5 şeridi birleştirebilecek, nokta atışlar yaparak akıllı cihazların destekleyeceği öngörülen en yüksek hız olan 375 Mbps’i teoride yakaladı. Ancak bu demek değil ki 4.5G’de en hızlı Turkcell olacak. Turkcell’in otobanları teknik olarak hızlı ancak trafik yoğunluğu olan yerlerde hız yavaşlayacak.
Doğan görünümlü Şahin
Aslında bu hızlar yol boşken basabileceğiniz hızlar. Taksim Meydanı’ndaysanız, Bakırköy’deyseniz o yolu kullanan yüzlerce, binlerce abone olduğu için hızınız yavaşlayacak. Ayrıca bu konuya başka bir kutu açacağım, elinizdeki telefon da hızı çok ama çok fazla etkileyecek. Yani her telefonla da öyle iddia edilen hızlara ulaşamayacaksınız. Bir diğer operatörün iddia ettiği 1.000 Mbps ise tam bir ütopya. Mobil ve sabitte en mükemmel performanslar buluşacak, buna bir de elinizde en mükemmel cep telefonu eklenecek, belki bu hıza ulaşabilirsiniz. Teorik olarak mümkün mü? Mümkün. Hayata geçmesi mümkün mü? Mümkün değil. Ancak teoride mümkün olduğu için reklamını yapmak çok da aldatıcı sayılmıyor.
Biliyorum bu çok teknik bir konu. Ancak rakamlar konuştuğunda en geniş otoban Turkcell’de. Avea’nın yolları daha az ancak o da Türk Telekom’un geniş fiber ağından alacağı desteğe güveniyor.
Spectrum konusunda doğruyu söylemek gerekirse en az otobana Vodafone sahip. Vodafone’un hem aldığı frekans sayısı az, hem de fiber altyapı konusunda diğer iki operatörden de çok geride. Ama tekrar ediyorum. Hızı sadece bu rakamlar belirlemeyecek. Baz istasyonunun konumu bile önemli. O yüzden hız testi Taksim’in İstiklal tarafında yapıldığında başka sonuç, Elmadağ tarafında yapıldığında başka sonuç çıkabilecek. Hatta bazı yerlerde sinyali 4.5G göreceksiniz ancak hızda 37 Mbps’yi yani 3G hızını yakalayamadığınız olacak. Bu Doğan görünümlü Şahin gibi bir durum yaratabilir dikkat.
Kullandığınız telefon çok ama çok önemli
Akıllı telefonların da az akıllısı, çok akıllısı var. Şaka bir yana 4.5G şebekesinin hayata geçmesiyle birlikte akıllı telefonlarda tercihler daha çok öne çıkmaya başlayacak. Dedik ya operatörlerin hızı, otobanları birleştirme yeteneği, yetmez baz istasyonlarının konumu, yetmez siz internete girdiğinizde sizin olduğunuz otobanı kullanan abone sayısı gibi faktörler hızı etkileyecek diye. Bir diğer etken de hiç kuşkusuz kullandığınız telefon olacak. Şu anki teknolojiye göre otobanda en hızlı koşacak telefon kategori 12’de tek olan LG’nin G5 modeli. Bu telefonla eğer otoban müsaitse 600 Mbps hıza çıkmak mümkün. Kategori 9’da Samsung’un Galaxy S7’si ve S7 Edge’i var. Bunların çıkabileceği hız ise 450 mbps. iPhone 6S’iniz varsa 300’e çıkabiliyorsunuz. iPhone 6 ile çıkabileceğiniz maksimum hız 150’de kalıyor. Bazı telefonlar ise 4.5G uyumlu bile değil. Bunu teknoloji ile aranız yoksa bir iletişim merkezinde kontrol ettirebilirsiniz. Tabii sim kartınızın da uyumlu olup olmadığını kontrol etmeniz gerekiyor. Telefonunuzun uyumlu olup olmadığına kendiniz ayarlar bölümünden bakabilirsiniz. Ayarlar’dan hücreseli tıklayın. Hücresel bölümünde de ses ve veri kısmına girin. Orada 2G, 3G ve LTE seçeneklerini görmeniz lazım. LTE seçeneği yoksa bilin ki telefonunuz 4.5G uyumlu değil.
Nasıl abone olacaksınız?
Aslında bu konuda henüz belirsizlik hakim. Daha önce 2G’den 3G’ye geçerken bir abonelik sözleşmesi imzalamanız gerekiyordu. Gerekliydi de...Zira o aşama, ses trafiğinden internet trafiğine geçişi temsil ediyordu. Şimdi aslında 3G’nizi 4.5G’ye taşıyorsunuz. Yani zaten kullandığınız bir hizmet var. Operatörünüz size daha hızlı versiyonunu sunuyor. Nitekim operatörler de duruma böyle bakarak 3G sözleşmeli abonelerin 4.5G’ye geçişte yeni bir sözleşmeye ihtiyacı olmadığını savunuyor. BTK henüz kararını vermedi. O yüzden de operatörler 4.5G’ye sayılı gün kala hâlâ ön talep kabul edebiliyor.
