Bugünlerde herkes diyette. Bilimin ise geldiği son nokta şu: Beyni tam anlamadan, işleyişini çözmeden şişmanlığın önüne geçmemiz zor!
Ülkemizde yaz mevsimi erken başlıyor. 1,5 ay sonra çoğu kişi denize girmeye başlayacak. O yüzden de eminim şu anda çoğu kişi diyette! Size herhangi bir diyet listesi vermeyeceğim, biliyorum ki aslında listelerden bıktınız. Uzun süredir bu işi beyinde çözmemiz gerektiğini düşünüyorum. Yeni bir kitap işte tam da bu konuya değiniyor: Bu hafta size Stephen J. Guyenet’nin “Aç Beyin” adlı kitabından bazı bölümleri aktaracağım.
Bilimin geldiği son nokta şu: Beyni tam anlamadan, işleyişini çözmeden şişmanlığın önüne geçmemiz zor!
Bilincimiz bizi sağlıklı yiyecekler seçmeye, sağlıklı yemeye yönlendiriyor. Biz de bunun doğru olduğunu kabul ediyoruz. Sağlıklı yiyecekler seçmenin bizi hastalıklardan koruyacağını, görüntümüze katkıda bulunacağını, kendimizi iyi hissettireceğini biliyoruz. Kısacası büyük sözü dinliyoruz.Ama çoğumuz uygulayamıyoruz! Çünkü bilinçaltımız ‘Ye!’ diyor. İki bilinç arası bir çatışma yaşanıyor; biz de bu çatışmanın ortasında, iki ateş arasında kalıyoruz.
Bilinç altımızın günlük yaşamımızda çok önemli rolü olduğu görülüyor. Bu yüzden diyetlerin çoğu işe yaramıyor, kilo verip tekrar alıyoruz veya hep şişman kalıyoruz. Milyonlarca yıllık doğal seleksiyon, gen aktarımları ile oluşan ve yerleşen, davranışlarımıza yön veren bir sistem var. Yani milyon yıl önce yaşamış atalarımızın yiyeceğe nasıl yaklaştığı, yiyecekle ilişkileri bile bizi etkiliyor.
1-Çevrenizdeki yiyecekleri organize edin
Davetkar yiyecekler aşırı yemenin en büyük nedenlerinden biri. Çünkü beyinde ödül sistemini harekete geçiriyorlar. Ödüllendirme sistemi sindirim yolumuz ve duyularımız aracılığıyla yiyecekle ilişkili uyarılıarı alıyor ve bizi yağ, şeker, tuz, nişasta gibi yiyeceklere yönlendiriyor. Bu yüzden bazı yiyecekleri diğerlerine göre çok daha fazla arzuluyoruz. Sonra da bu yeme biçimi bir alışkanlık haline geliyor. Günümüzde etrafımız besin değeri düşük, kalorili, yemesi hoş ucuz yiyeceklerle çevrili. Atalarımıza göre yiyeceğe çok daha hızlı ulaşabiliyoruz ve sağlıklı yiyeceklerden çok bu yiyeceklere hücum ederek gereksiz tüketiyor, ve kilo alıyoruz. Kendimizi korumanın en iyi yolu en basit yol aslında: Bizi baştan çıkarabilecek yiyecekleri çevremizde bulundurmamak.
Evde sizi baştan çıkaran tüm kalorili, boş yiyecekleri ortadan kaldırın, göz önünde, ulaşabileceğeniz yerlerde olmasınlar. Genel olarak yiyeceklerin sizi baştan çıkartmasına izin vermeyin. Yemenizin önüne engeller koyun. Portakalı yemek için soymanız gerekiyor. Kuruyemişleri de kabuklu alın; kabuklu kuruyemişi daha az tükettiğinizi göreceksiniz.
2- İştahınızı kontrol edin
Vücudumuzda yağı kontrol eden sistemin bir görevi şu: Kilomuzun aşağı düşmesini önlemek, kilomuzu korumak. Bu kontrol sitemi görevini çok çok iyi yapıyor! Çünkü atalarımız döneminde kilonun düşmesi demek, daha az çocuk, daha az insan, daha sağlıksız çocuklar demekti. Vücudumuzdaki ‘tatmin olma’ sistemi de doyduğumuzda bize dur komutu veriyor ve aşırı yememizin önüne geçiyor. Beyin kökümüzde yer alan bu ‘tatmin olma’ sistemimimiz uyarılarını sindirim sisteminden alıyor; sindirim sistemi de yediklerimizin hacmine, ne kadar protein aldığımıza yiyeceklerimizdeki lif oranına bakıyor. Tatmin olma sistemimiz aynı zamanda ödül sistemimimizden de uyarı alıyor. Pizza, dondurma gibi büyük ödül sayılan yiyecekleri yediğimizde bir şekilde tatmin olma duygumuzun frenlenemediği görülüyor.
Eğer beyniniz aç kaldığınızı düşünürse, kendinizi halsiz hissedeceksiniz. Burada çözüm ona istediği ödülleri sunmak. En doğru yöntem de düşük kalorili, ancak keskin tatmin oldum uyarıları gönderecek yiyecekleri seçmek. Bu yiyecekler düşük kalorili, yüksek proteinli ve liften zengin ve tadı da güzel yiyecekler. Taze meyve - sebzeler, patates, yoğurt, yumurta, deniz ürünleri, baklagiller, taze etler gibi…
3-Hareket edin
Düzenli fiziksel aktivite iştahınızı ve kilonuzu kontrol etmeye en az iki yoldan yardımcı oluyor. Öncelikle daha fazla kalori harcamanızı sağlıyor, daha çok yemenizin önüne geçiyor. Araştırmalar fazla kilolu insanların egzersiz yaptıklarında genelde biraz daha fazla kalori aldıklarını ancak bu aldıkları fazla kalorinin harcadıkları kalorinin üstüne geçmediğini gösteriyor. İkincisi; yağ dokumuzu kontrol eden sistemi dengede tutup, verdiğimiz kiloyu koruyabiliyoruz. Bu nedenle mutlaka her gün hareket edin!
Stresinizi azaltın!
Stres yiyecek tercihlerimizi de değiştiriyor; bizi rahatlatan yiyeceklere yöneliyoruz.
Strese bağlı aşırı yemeyle ilgili yapıcı yöntemlerle başa çıkmaya çalışın.
