Bende çıkmaz demeyin!

2 yıl önce glokom (göz tansiyonu) tanısı konduğunda kendime çok kızdım. Kan tahlilim, mamografim, smearim, tiroid kontrolüm her şey düzenli olarak yapılıyor. Gözü atlamıştım! Şimdi başkaları atlamasın diye uğraşıyorum. Glokom uzmanı Doç. Dr. Şükrü Bayraktar’la konuştum.

* Glokom nedir?

Glokom kalıcı görme kaybı oluşturabilen önemli bir göz hastalığı. Sözcük ilk olarak Hipokrat tarafından “parlaklığını ya da canlı görüntüsünü kaybetmiş göz” anlamında kullanılmış. Göz içi sıvısının yaklaşık her iki saatte bir yenilenmesi gerekir. Glokom hastalığı olan kişilerde genellikle sıvının gözü terk etmesini sağlayan kanallar sisteminde tıkanıklık söz konusu, sıvı göz içinde birikir ve basınç artar.

* Basınç artınca ne oluyor?

Mükemmel bir görme için gözün kaydettiği görüntülerin beyindeki görme merkezine iletilmesi gerekir; bu da “görme siniri” dediğimiz ve içinde yaklaşık bir milyon adet ince sinir hücresi bulunan bir tür fiber optik kablo ile sağlanıyor. Glokom hastalığındaki artmış göz içi basıncı ya da tansiyonu bu sinir hücrelerini eziyor ve tahrip ediyor. Zedelenen sinir hücreleri de kendilerini yenileyemiyor.

Hastalığa neden olan genlerİn tümü bİlİnmİyor

* Kişi kendisinde göz tansiyonu olduğunu anlar mı? Belirti verir mi?

Artmış basıncın ağrı oluşturacağı düşünülürse de bu genellikle doğru değildir ve kişinin kendinde glokom olduğunu anlaması erken evrede olası değil. Bu nedenle erken evrede glokomu teşhis etmek ve kalıcı görme kaybını önlemek için 30 yaşından itibaren göz tansiyonunu ölçtürmek ve “göz check-up”ı gerekiyor.

* Genetik mi?

Evet! Ancak hastalığa yol açan genler birden çok sayıda, henüz tümü belirlenmedi. Bu nedenle hastalık riskini anlamamızı sağlayacak genetik testler henüz kullanıma giremedi. Ailesinde ve özellikle birinci derece akrabalarında (anne, baba, kardeşler) glokom bulunanlarda hastalığın görülme sıklığı normal bireylere kıyasla 5 ila 10 kat artmaktadır. Ancak ailesinde glokom olmayan kişilerde de hastalığı görebiliyoruz, bu nedenle toplumdaki tüm bireyler glokom açısından risk altında.

Glokomda erken tanı hayati önem taşıyor

* Tedavisi nasıl?

Tek yöntem göz tansiyonunun düşürülmesi. Tedavi ile hastanın bozulmuş olan görmesini düzeltemiyoruz, sadece sağ kalmış olan sinir hücrelerini koruyabiliyoruz. Bu nedenle erken tanı hayati önem taşıyor. Glokom hastalığının tedavisi için kullanılan yöntemler üç ayrı grupta toplanabilir: İlaç tedavisi, lazer tedavisi ve ameliyat.

* Türkiye’de glokom yaygın mı?

Glokom hastalığının toplumda görülme sıklığı yaklaşık yüzde 1. Yaklaşık 70 milyon nüfusu olan ülkemizde kesin oranları bilmiyoruz.

* Göz sağlığı için hangi yiyecekleri yemeliyiz?

Buna herhalde en sık verilen cevap havuç! Ancak yapılan araştırmalar bunu pek de desteklemiyor. Son yıllarda C, E ve A vitaminleri, çinko ile gözün hassas görmeden sorumlu olan özel bölgesinin yapısında bulunan Lutein ve Zeaksantin adındaki pigment molekülleri öne çıktı. Bu maddeleri hem doğal yollarla hem de tablet şeklinde alabiliriz.

* Glokomluların kafeinli içecekten kaçınması mı lazım?

Kafein kullanımı sonrasında göz tansiyonunun artığını gösteren araştırmalar olduğu kadar değiştirmediğini söyleyenler de vardır. Ben hastalarıma aşırı kafein almamalarını öneriyorum.

Lutein ve Zeaksantin nelerde bulunuyor?

* Lutein ve Zeaksantin nerede bulunuyor?

Karalahana, yeşil ve göbek salata, ıspanak, maydanoz, kereviz, brokoli, bezelye, fasulye, nohut, bakla, kabak, Brüksel lahanası, mısır, yeşil biber, salatalık ve yeşil zeytin.

* Çinko nerede bulunuyor?

Yağsız et, deniz ürünleri, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler, soya fasulyesi, badem, fıstık, tahıllar (özellikle kepekli) ve peynir.

“İçimdeki obez kadın!”

Belgin Şahin’in (gazeteci yazar Haluk Şahin’in eşi) dört kadın arkadaşıyla birlikte Gümüşsuyu’ndak Ormo Sanat galerisinde sergisi açıldı. Açılışta bir heykelin önünden ayrılamadım, sizin için de fotoğrafladım. Her kadın gibi zaman zaman kilolarıyla didişen Belgin şöyle dedi bana: “Bu içimdeki obez kadın! Onu düşünerek yaptım.” Hepimizin içinde birbiriyle didişen biri ince-biri şişman iki kadın var, değil mi?

Haftanın sözü

“Görmek için gözlerimi kapatıyorum!” Paul Gauguin - Fransız ressam (1848-1903)