Verilere devam

Mayıstan bu yana süren belirsizliğin nihayet sonuna gelindi. Fed’in kararı çarşamba gecesi açıklandı. Ocaktan itibaren ilave likidite 75 milyar dolara indi. Yani 10 milyar dolar azaldı. İlginç: Karar tahvil faizini çok az oynattı. Mali piyasalar sevindi.

Ama dışarıdaki iyimser hava içeriye yansımadı. Borsa tekrar çakıldı. Dolar 2.07 TL’yi, döviz sepeti 2.45 TL’yi, gösterge tahvil faizi yüzde 9,4’ü aştı. Mali piyasaların sertleşen siyasi çatışmanın yarattığı belirsizliğe tepkisini yansıtıyor.

Fed’in bilançosu

Sayıları hatırlatalım. 2008 başında Fed’in bilanço toplamı 0.9 trilyon dolardı. 1913’de kurulduğuna göre, 95 yılda bu kadar para basılmıştı. Mali kriz Fed’in bilançosunu da vurdu. Birkaç ay içinde 2 trilyon doları geçti. Ve sonrasında da artmaya devam etti.

Nasıl oldu? Merkez Bankası para basıp tahvil satın aldı. Aralık başında Fed’in kasasındaki tahvil stoğu 3.7 trilyon dolara ulaşmıştı. Bunun 2.2 trilyon doları ABD Hazine tahvilleri, geri kalan 1.5 trilyon doları ise özel kesimin mortgage tahvilleridir.

Hesap ortada: Beş buçuk yılda basılan para 2.8 trilyon dolardır. Önceki 95 yılın üç katından fazladır. Kısa sürede ortaya saçılan bu likiditenin yönetimi tedirgin etmesi normaldir. İlk aşamada artışı durdurmak, bilahare geri çekmek gerektiğini biliyorlar.

Politika açmazları

Fırsat buldukça Amerikan iktisat politikası tartışmalarına giriyorum. Summers’ın “yüzyıllık durgunluk” temasına yeni değindim (1/12/13). Negatif reel faizi savunuyor. Bu hafta tezlerini Financial Times’a yazarak tekrarladı.

Demokratlar (Keynes’çiler) işsizlikle mücadele için gevşek maliye politikası istiyor. Ama Cumhuriyetçiler (tutucular) izin vermiyor. Geriye gevşek para politikası kalıyor. Fed o nedenle parayı sıkmakta bu kadar çekingen davranıyor.

Ancak bu politikanın ciddi mahzurları var. Bir: Etkinliği şüpheli; basılan paraya rağmen işsizlik yüksek seyrediyor. İki: Varlık fiyatları şişti; balonun patlaması yeni çalkantı demektir. Üç: Gelir dağılımı bozuldu; bol likidite sadece zenginlerin ceplerini dolduruyor.