TL düşük değerli mi?

Fed bu yıl parasal genişlemeyi durduracak mı? İşaretler bu yönde gelince mali piyasalar geriliyor. İçeride anında döviz kuruna yansıyor. Şimdilik dolar 2.20 TL’yi (sepet 2.60 TL’yi) aşamadı. Acaba psikolojik sınır mı? Bekleyelim, görelim.

Ekim istihdamı TÜİK tarafından açıklandı. Eylül-kasım dönemini kapsıyor. İşsizlik oranı geçen yıla göre 0.6 puan yükseliyor (yüzde 9,7). İşsizlikte artış biraz yavaşlıyor ama iş gücüne katılım ve istihdam oranları düşüyor. Ayrıntısına önümüzdeki ay bakarım.

Denge kuru hesabı

Türkiye’de tüm iktisat politikası polemikleri döviz kuruna bağlanır. “İki tarz-ı iktisat” demiştim. “Sıcak paracılar” iç talep dostu değerli TL’yi, “kurcular” ise ihracat dostu düşük değerli TL’yi savunur. İkinci grupta yer aldığım biliniyor.

Neye göre düşük ya da aşırı değerli? “Denge kurunu” bilmek gerekir. Teoride kolaydır. Uygulamada işler karışır. Farklı hesaplar farklı denge kurları verir. Örneğin Merkez Bankası reel kurun yılda yüzde 2 değer kazanabileceğini savunuyor.

Ben bir süre The Economist’in BigMac kurlarını kullandım. Sonra ekonometrik modellere döndüm. Geçen yıl (12 Aralık 2012) Williamson ve Kline’ın çalışmasını tanıttım. Yılda iki kez güncelleniyor. Ekim 2013 verileri ile son hesapları kasımda yayınlandı.

Dolar 2.43 TL

Model 34 ülkeyi kapsıyor. Ortalama büyümeyi sabit alıyor. Sürdürülebilir dış açık/milli gelire oranını yüzde 3 kabul ediyor. Bu hedefle uyumlu reel kuru buluyor. Böylece denge dolar kuruna ulaşıyor.

İki yıldır TL uzak ara en değerli para çıkıyor. Dengede sapma oranı geçen yıl yüzde 23’tü; bu yıl yüzde 18,5’a düşüyor. Neticede Ekim 2013 için denge dolar kuru 2.43 TL hesaplanıyor (sayfa 8; tablo 4). Geçen yıl 2.31 TL idi.

Ekimden bugüne TL yüzde 11 değer kaybetti. Yani sapma yüzde 10’un altına indi. Düzeltmenin çoğu gerçekleşti demektir. İyi haberdir. Ama TL hâlâ aşırı değerlidir. Kısa dönemde piyasanın aşırı tepkisine açıktır. Kötü haberdir.