İlk yarıda bütçe

Bernanke’nin konuşması mali piyasaları rahatlattı. Aslında eskisinden farklı bir hikâye anlatmadı. Ama bu kez olumlu etki yaptı. Bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu! Hep söylerim. Mali piyasaları anlamak zordur.

Başçı’nın açıklaması ile birleşince sepet kur 2.21 TL’ye, gösterge faiz yüzde 8,7’ye yöneldi. Para Politikası Kurulu toplantısına kadar (23 Temmuz) böyle gider. Kurda gevşeme sürdüğü takdirde faiz artırımı da gündemden düşebilir.

Bütçe fazla veriyor

Maliye Bakanlığı haziran bütçe sonuçlarını yayınladı. Küresel ekonomiye belirsizlik hâkim olunca maliye politikasının sorumluluğu artıyor. Ekonomik istikrarın temel çapası hâline dönüşüyor.

Bütçe dengesi bir rekor kırdı. İlk yarıda 3.1 milyar TL fazla verdi. Geçen yıl 6.7 milyar TL açık vermişti. Yani 10 milyar TL’ye yakın bir düzelme gerçekleşti. Benim bildiğim en başarılı ilk yarı performansıdır.

Bunu sağlayan faiz-dışı fazlanın artmasıdır. Geçen yıl ilk yarıda 19.9 milyar TL iken bu yıl 26.4 milyar TL fazla verdi.

Yani faiz-dışı fazla 7 milyar TL’ye yakın yükseldi. Düzelmenin geri kalan 3 milyar TL’si faiz harcamasındaki düşüşten geliyor.

İstikrarın çapası

Mali disiplinin aritmetiği basittir. Harcamanın gelirden yavaş artmasıdır. Yani hükümetin ayağı ile yorganını denkleştirmesidir. Nitekim 12 aylık bazda gelir artışı (yüzde 15,9) faiz-dışı harcama artışının (yüzde 13,5) üzerindedir.

Bütçe disiplini faiz gelişmeleri ile birebir bağlantılıdır. Çünkü para politikası ve maliye politikası bir bütündür.

Ceteris paribus, sıkı maliye politikası Merkez Bankası’na faizi daha düşük belirleme hatta negatife çekme fırsatı verir...

Benzer mekanizma döviz piyasasında çalışır. Sıkı maliye politikası ve o sayede oluşan düşük borç oranı kur hareketini yumuşatır ve bir tavan oluşturur. Olumsuz iç ve dış koşullara rağmen istikrarın sürmesinin sırrı bütçe sonuçlarındadır.