Dünyada gıda fiyatları

Eylül dış ticareti bu sabah yayınlanıyor. CNBC-e anketine göre piyasa dış ticaret açığını eylülde 7.5 milyar dolar, yıl sonunda 96 milyar dolar tahmin ediyor. Daha düşük çıkabilir. TL’nin değer kaybı dış açığı olumlu etkiler.

Yılın son enflasyon raporu bugün açıklanıyor. Merkez Bankası’nın konjonktür analizinin en kapsamlı metnidir. Uygulayacağı para politikası hakkında ipuçları taşır. Merakla bekleniyor.

BM gıda fiyatları endeksi

Son küresel krizi farklı kılan özelliklerden sık söz ediliyor. Bir dizi bilmece de içeriyor. Biri hammadde fiyatlarının yüksek seyretmesidir. Yüksek işsizlik oranlarına rağmen enflasyonun bir eşiğin altına inmesini engelledi.

Enerji ve madenleri bir kenara bırakıyorum. Gıda fiyatlarına odaklanıyorum. Gelişen ülkelerin tüketim sepetinde payı yüksektir. Gıda fiyatlarının uzun dönem eğilimlerin üzerine çıkması enflasyona olumsuz yansıyor.

Birleşmiş Milletler, IMF, The Economist vs. çeşitli dünya gıda fiyatları endeksleri hesaplanıyor. İlkini tercih ediyorum. 1990 baz yıl (100) alınıyor. Eylül 2013’e kadar geliyor. Son on yıl grafikte özetleniyor.

Düşüş sürecek mi?

Ekim 2003’te endeksin değeri 100’dür. On iki yılın birikimli artışı sıfırdır. Genel dolar enflasyonu düşülürse, gıdanın reel (nispi) fiyatının gerilemesi anlamına gelir. Teori ve geçmiş deneyimle uyumludur.

Ardından önce yavaş sonra hızlı bir artış geliyor. Haziran 2008’de 225’e tırmanıyor. Yani beş yılda yüzde 125 artıyor. Mali kriz esnasında geriliyor. Ama çabuk toparlanıyor. Şubat 2011’de 238’e ulaşarak tarihi rekor kırıyor.

Ama yeniden gevşemeye başlıyor. Bir süre yatay seyrediyor. Bu yıl ise nisanda 215’ten eylülde 199’a geriliyor. Yani dünya gıda fiyatları beş ayda yüzde 7,5 düşüyor. Bu eğilim devam eder mi? Para politikası açısından fevkalade önemlidir.