Çarşı-pazar enflasyonu

Para Politikası Kurulu salı günü faizlere dokunmadı. Ama bankalara verdiği likiditeyi kıstı. Kur oynaklığının fiyatlama davranışlarına olumsuz etkisini engellemeyi amaçlıyor. “Temkinli duruş” diyor. Ayrıntıları rapor yayınlanınca öğreneceğiz.

Döviz sepeti 2.36 TL’ye doğru gevşedi. Gösterge tahvil faizi ise yüzde 9’a yöneldi. Normaldir. Kuru baskılayınca faiz oynaklığı artar. Büyüme ve işsizlik için iyi haber değildir. Mevcut koşullarda para politikasının sıkılmasını desteklemiyorum.

“Ayşe teyzenin” filesi

Vatandaş enflasyonun kesinlikle düşük ölçüldüğüne inanır. Fiyatı yükselen mallara odaklanır. Düşenleri görmez. Çok örnek verebilirim. Gelişmiş ülkelerde de böyledir. Türkiye’nin farkı benzer görüşlere iktisatçılar arasında rastlanmasıdır.

TÜİK hem mal fiyatlarını hem bütçede ağırlıklarını yayınlıyor. Tüketici bütçesinin yüzde 24’ü “gıda ve alkolsüz içeceklere” gidiyor. İçinde 120 farklı mal var. Ama 20 temel ürün harcamanın yüzde 60’ını oluşturuyor.

Ben de “Ayşe teyzem” için bunları bir fileye doldurdum: Ayda 30 ekmek, birer kilo dana ve koyun eti ve balık, 3 kilo tavuk eti, 12 kilo domates, 1 kilo çay, 10 kilo süt, 2 kilo beyaz peynir, 4 kilo ayçiçeği yağı, 4 kilo yoğurt, 50 yumurta vs.

Enflasyon hesabı

Sepeti TÜİK’in ekim 2013 mal fiyatları ile çarpıyoruz. 427 TL tutuyor. TÜİK ağırlıklarını uygularsak, Ayşe teyzemin gıda ve alkolsüz içecek harcaması 700 TL, toplam aylık harcaması 2.920 TL ediyor. Ortalamalarla uyumludur.

Aynı sepeti ekim 2012 fiyatları ile çarpıyoruz. 392 TL tutuyor. Yani Ayşe teyzemin filesi yüzde 9 daha pahalıya doluyor. Dikkat: File mutfak masrafının yüzde 60’ını kapsıyor. Nitekim TÜİK yıllık “gıda ve alkolsüz içecek” fiyat artışını yüzde 11,1 hesaplıyor.

Gerisinde bütçede payı küçük ama yıllık değişimi çok dalgalı taze sebze ve meyveler vardır. Filede sadece domates (yüzde 48) yer alıyor. Çarliston biber (yüzde 92), salatalık (yüzde 63), karnabahar (yüzde 57) vs. yok. 2 puan farkı onlar yaratıyor. Bilginize...