Borcu kim alıyor?

“İki tarz-ı iktisat” özünde dış açığın nedenine teşhiste ayrışır. “Kurcu” kanat, adı üstünde, kabahatı aşırı değerli TL’de bulur. “Sıcak paracı” kanat, gene adı üstünde, yetersiz iç tasarrufun dış kaynağa muhtaç ettiğini söyler.

Ama tasarruf hesapları karmaşık ve hataya müsaittir. Geçen yıl ayrıntısına girmiştim (22-27 Mart 2012). Göze batan bölümü hanehalkı tasarrufudur. Tasarruf yapan ve borçlanan haneler netleştileştirilir. Yani hanehalkı borçlanmasına çok duyarlıdır.

Gelir dağılımı ve borçlanma

Gelir ve Yaşam Koşulları 2012 araştırması TÜİK tarafından yayınlandı. Gelirin yüzde 20’lik gruplara dağılımı ve Gini katsayısı ilgi çekti. Yazacak bir şey görmedim. Bekleneceği gibi, gelir dağılımı bir yılda değişmiyor.

Ama şeytanın gizlendiği ayrıntıları severim. Yaşam göstergeleri 2006’ya gidiyor. Zenginden fakire sıralamada ortadaki adama medyan gelir deniyor. Yüzde 60 ve altı düşük gelir, yüzde 60-120 arası orta gelir, yüzde 120 üstü yüksek gelir kabul ediliyor.

Araştırmada konut kredisi (mortgage) hariç borç-taksit ödemesi soruluyor. Sonuçları özetleyelim. Bir: En yüksek borç ödeyen oranı üst gelirde. İki: Zaman içinde borç ödeyen oranı artıyor. Üç: En hızlı artış üst gelirde yaşanıyor.

Veriler ilginç

2012 verileri tablodadır. İlk sıra kişi başına yıllık medyan gelirdir. Ortalama 9.000 TL’dir. 5.400 TL altı düşük, 5.400-10.800 TL arası orta, 10.800 TL üstü yüksek gelir sayılıyor. Dikkat: aile geliri için hanehalkı sayısı ile çarpmak gerekiyor.

Sonraki iki sırada nüfus ve payları görülüyor. Yüksek gelir 28.7 milyon kişi ile (yüzde 39) en kalabalık gurubu oluşturuyor. Orta gelir ona yakın; en alttaki yoksullar ise 23 milyon kişi (yüzde 23) çıkıyor.

Gelelim son sıraya. Nüfusun yüzde 61’i borç-taksit ödeyen hanede yaşıyor. Ama oran düşük gelirde yüzde 48’e inerken yüksek gelirde yüzde 69’a tırmanıyor. İlginç: borçlanma gelirle beraber artıyor. Konut taksitleri eklenince oran daha yükselir. Bilginize.