Stiglitz de aynı fikirde!

15. Dünya Ekonomi Kongresi’nde konuşan Dünya Bankası eski Başekonomisti Nobel ödüllü Prof. Dr. Joseph Stiglitz, petrol fiyatlarındaki yükselişte spekülatörlerin de payı bulunduğunu söylemiş.

Stiglitz; “Örneğin bir yatırım bankası, petrol fiyatları 200 dolara çıkacak derse, üreticiler petrolü satmaz ve 1 yıl sonra 200 dolar olmasını beklerler. Pek çok ekonomist “Spekülatörlerin bir etkisi olamaz” diyor. Benim söylediğim ise şu; ‘gelecek piyasaları’nın oyuncuları sıkça insanların davranışlarını değiştirmeye yöneltiyor. Petrol fiyatının bir yıl içinde daha yüksek olacağını düşünüyorsanız, neden petrolünüzü bugünden satasınız. Satıp paranızı dolara yatırdığınızda doların düşme ihtimali de var. O halde servetinizi toprağın altında tutmak en iyisi.”

‘Gelecek piyasaları’nın oyuncuları’ndan kasıt vadeli kontrat (futures) piyasalarının katılımcıları olsa gerek. Emtialardaki fiyat artışları, modern dünyada malın kendisi üzerinden değil, mal üzerine ‘yazılmış’ vadeli kontratlar aracılığıyla yaşanıyor. İleri vadeli artışlar, anında bugünkü cari fiyatları etkiliyor.

Uzun zamandan beri emtialarda yaşananın bir spekülasyon olduğuna; hatta Stiglitz’in bahsettiği yatırım bankasının (!) olayı spekülasyon boyutundan, manipülasyon boyutuna taşıdığından söz ediyordum.

Spekülasyon basit olarak 1 yıl sonra 200 dolara çıkacağını düşündüğünüz petrolü (daha doğrusu future kontratını) bugünden almaktır. Yok eğer siz böylesi bir beklentiyi yaratmak için ortaya raporlar çıkarır, ufak tefek olayları çok büyük bir sorun haline getirir, pireyi deve yapar ve fiyatların bir yıl değil de bir ay sonra 200 dolara çıkması için “suni” piyasa oluşturursanız bunun tanımı artık “manipülasyondur”.

Çok değil 24 Haziran’da; ABD Hazine Bakanı Paulson’un “petroldeki spekülasyonun fiyatlar üzerinde bir etkisi olduğuna dair bir kanıt olmadığını; arz talep arasındaki dengesizliğin artışlara sebep olduğunu” söylemişti. Sadece Paulson mu, bu işten “para kazanan” borsaların üst kurumu da spekülasyon olup olmadığının önümüzdeki üç-dört ay inceleneceğini açıkladı ABD’de...

Nasıl bu kadar kör olabiliyorlar? Yoksa kör olmak mı işlerine geliyor? Hem de olay spekülasyon boyutundan, manipülasyon boyutuna geçmişken...

Geçtiğimiz hafta sonu Suudi Arabistan’ın arzı artırması için çaba vardı. Yeni rekor geldi! Dün de OPEC ile büyük petrol şirketlerinin yöneticileri yüksek petrol fiyatlarına çözüm (!) bulabilmek için Madrid’de biraraya geldiler. Yarın yeni bir rekor daha gelirse şaşmam.

Toplantılarla havanda su dövülüyor. Arz tarafıyla uğraşılıyor, kimse talebin “terbiyesi” yolunu düşünmüyor bile. Nedense?

Dolar değer kaybetmeye devam ettikçe, vadeli kontratlardaki spekülasyon zorlaştırılmadıkça, petrolde (pardon sadece petrolde mi, diğer emtialarda da) her geçen gün yeni rekorların kırılması işten bile değil!

Her ne kadar Stiglitz de benimle benimle aynı fikirde olsa da ve ben Stiglitz’den çok daha önce bunları söylemiş olsam da sonuç çok değişmiyor.

Manipülasyon arsızca devam ediyor...