Petrolün 8 dakikalık kâbusu...

Salı günü Brent petrolünün varil fiyatı 8 dakika içinde 65.05 dolardan 69.00 dolara yükseldi. Londra piyasaları günü Pazartesi günne benzer kapanmıştı. Ancak New York piyasalarının kapanışına yakın; piyasalarda ’İran’ın körfezdeki Amerikan savaş gemilerine saldırdığına’dair dedikoduların çıkmasıyla kâbus başlamış.

İran’ın 15 İngiliz askerini tutuklaması sonrasında petrol piyasalarında zaten sinirler gerilmişti. Bu gerginlikle Brent petrolü iki gün içinde 61 dolarlardan 64’lere kadar yükselmişti. İran’ın saldırı haberinin Beyaz Saray tarafından yalanlanmasına rağmen, ’İngiliz askerlerinin tutuklananları kurtarmak için operasyona başladılar’ şeklindeki yeni bir dedikodu piyasaya yayılmış.

Aslında İran gerginliği öncesinde, ABD’deki rafinerilerin bakım sezonunun uzaması, Valero adlı şirketin bir rafinerisindeki büyük yangın, Fransa’nın Lavera limanındaki grev nedeniyle günlük 700 bin varillik rafineri kapasitesi için ham petrol ikmalinin yapılamıyor olması zaten fiyatların yükselmeye başlamasına neden olmuştu. Üstüne ABD savaş gemilerinin Körfez bölgesinde tatbikata başlamış olmaları piyasaları zaten kırılgan hale getirmişti. Piyasaların kapanmaya başladığı, işlem yapanların gün içi pozisyonlarını kapattığı, likiditenin azaldığı sıralarda “ortaya çıkan dedikodularla” piyasalarda kâbus yaşanmış.

Neden mi kâbus? Petrol piyasalarının işlem hacmi yüksek görünür. Örneğin Brent petrolünün ilk vadeli kontratında günde ortalama 100.000 kontrat işlem görür. Bir kontratın 100 varil, fiyatında 65 dolar olduğunu varsayarsak, 650 milyon dolarlık bir hacme ulaşılıyor. Hem motorin hem de brent petrolündeki diğer kontratları da göz önüne alırsak, sadece Londra petrol piyasasının işlem hacmi günlük 5 milyar doların üzerindedir.

Bu denli büyük işlem hacminin olduğu bir piyasada Salı günü 8 dakika içinde varildeki 4 dolarlık artış, sadece ve sadece 465 kontrat ile olmuş. İlk kontrattaki (Mayıs ’07 vadeli kontrat) bu işlem hacmine karşın ikinci kontratta (Haziran) sadece 80 kontrat işlem gerçekleşmiş.

465 kontratın ortalama 67 dolardan işlem gördüğünü varsayarsak toplam 3.1 milyon dolarlık bir para ile petrol fiyatları 8 dakika içinde 4 dolar artabiliyor. Bu da aslında piyasaların göründüğü kadar derin olmadığını gösteriyor. İşlem hacminin önemli bölümü vade ve/veya ürün farklarını hedge etmek ya da alıp satmak nedeniyle oluşuyor. Temel fiyat riskine karşın bir işlem yapmak istendiğinde yeterince derinlik bulunamayabiliyor. En iyi örnek Salı günkü 465 kontratlık sekiz dakika...

İşin acı tarafı, Brent petrolü 69 dolardan işlem görünce tüm piyasadakilerin aklına bu rakamlar “nakşedilmiş” oluyor ve aşağı iniş hayli zor oluyor. Yıl başında 51 dolar seviyelerine kadar gerileyen petrol fiyatlarıyla enerji faturamız düşecek, cari açığımız kapanacak diye sevinirken; derinliği tahmin edilenden çok daha az olan petrol piyasalarındaki ’açgözlü’ spekülatörlerin kurbanı oluyoruz.