Petrolde fark 15 $’ın altına indi!

Brent ile ABD ham petrolü (WTI) arasındaki fark geçtiğimiz hafta 12.70 dolara kadar indi! Yılbaşında; bu yıla dair tahminlerimi yaparken, Brent-ABD ham petrol fiyatlarını ayrı bir yazıda ele almış ve o günlerde 22 dolarlar civarında seyreden “farkın” bu yıl içinde 15 doların altına inebileceğini dile getirmiştim.

Küresel kriz öncesinde; hatta krizin zirve yaptığı 2009 yılının ilk çeyreği hariç; 2010 yılın ilk çeyreğine kadar WTI’nın varil fiyatı, bizim de yaptığımız petrol ithalatına baz teşkil eden Brent cinsinden petrole ortalam olarak 5 dolar daha yüksekti. Krizle birlikte ABD ekonomisinin “durgunlaşmasının” beraberinde getirdiği talep daralması ve artan stoklar nedeniyle WTI yüksel(e)medi! Buna karşın küresel krizden az veya hiç etkilenmeyen gelişmekte olan ülkelerin artan talepleri, Brent cinsinden fiyatlanan bölgelerdeki petrol fiyatlarının artmasına sebep oldu! Brent “lehine” dönen bu fark Eylül 2011’de 27 dolara kadar çıktı.

Yılbaşında farkın kapanacağı tahminimi destekleyen iki önemli faktörden birisi bu yıl İran-İsrail geriliminin “tırmanmayacağı”, iki ülke arasında bir çatışmanın yaşanmayacağı beklentisiydi. İsrail’in, Türkiye’den özür dilemesi ve iki ülke arasındaki ilişkilerdeki “normalleştirme” çabaları, çatışma olasılığını “azaltan” bir unsur olarak öne çıkıyor. Bir yandan İran’a uygulanan yaptırımların sonuç vermesi beklenirken, diğer yandan Türkiye-İsrail arasındaki işbirliğinin geliştirilmesine çalışılacak. Herhangi bir çatışma, ancak bu iki unsur “olgunlaştıktan” sonra vücut bulabilir. Görünen o ki bu şartlarda kısa zamanda bir sonuca ulaşmak mümkün olmayacak. Bu da İsrail’in İran’a muhtemel saldırısının bu yıl gerçekleşme ihtimalinin düşük olduğunu düşündürüyor.

Farkın daralması varsayımımın ikinci dayanağı da ABD ekonomisinin “diğerlerine göre” daha hızlı toparlanayacağı beklentisiydi. Krizin en fazla vurduğu iki bloktan AB’ye bakıldığında sorunların azalmaktan çok arttığını görüyoruz. ABD ise görece olarak daha rahat. Her ne kadar veriler henüz toparlanmanın istenen düzeye ulaşmadığını gösterse de yine de AB’ye göre çok daha iyi durumda oldukları kesin.

ABD’de talebin toparlanmaya başlaması petrol fiyatlarına yansıyor. Nitekim yılbaşındaki beklentim de bu yöndeydi. Aradaki farkın Brent’in düşmesinden çok, WTI’nın yükselmesi suretiyle kapanacağını varsaymıştım. Nitekim gelişmeler de bu yönde.

Önümüzdeki dönemde 15 dolarlık farkın artık “direnç” olacağını, yani farkın bu seviyenin üzerine çıkmayacağını tahmin ediyorum. Ola ki fark yeniden bu seviyenin üzerine çıkar, 20 dolarlara yaklaşırsa ekonomik verilerden çok yine İran-İsrail gerginliğine odaklanmak gerekecektir.

Farkın; 10 doların altına inmesi ise küresel krizde yeni ve görece olarak iyimserliğin arttığı bir döneme ulaşıldığını göstermesi açısından dikkatle izlenmesinde fayda var!