Irak’taki savaş artık kontrolden çıkmış durumda. Rehinelerimizden henüz daha iyi haberi alamadığımız bugünlerde, gelen haberler IŞİD’in hergün yeni bir mevzi kazandığı yönünde. Her ne kadar merkezi Irak hükümetinin ordusu bazı yerleri geri almayı başarsa da henüz daha kayda değer bir başarı kazanabilmiş değil. Ülkenin sakinleşmesini geçtim, ateşkesin “a”sı bile konuşulmuyor.
Bakan Şimşek’in de açıkladığı üzere Irak’taki savaş hali, ekonomimizi ihracat tarafından vuracağa benziyor. Her ne kadar 12 milyar dolarlık ihracatımızın önemli bir kısmı Kuzey Irak Kürt Bölgesi’ne yapılıyor olsa da özellikle Suriye yolunun kapanması, diğer sınır kapılarının IŞİD kontrolüne geçmesi ile Irak’ın diğer bölgelerine ihracat da Kuzey Irak’tan geçmeye başlamıştı. Şimdi bu yollarda da güvenlik sorunu olacağından hemen değilse bile önümüzdeki aylarda bu olumsuz etkiyi hissetmeye başlayacak gibiyiz.
Irak petrol ihracatında 5’inci
İşin dış ticaret boyutundan ayrı bir de petrol meselesi var ki küresel piyasalar henüz daha Irak’taki olayları fiyatlamış değiller. Irak’ın Beiji’deki en büyük rafinerisi IŞİD’in eline geçmiş durumda. Dün gelen habere göre Exxon ve BP, Irak’taki elemanlarını tahliye ediyormuş. Irak 3.3 milyon varillik üretimi ve 2.2 milyon varillik ihracatı ile dünya petrol ihraç eden ülkeler arasında 5. sırada yer alıyor. Ülkede istikrarın yeniden tesis edilmesi ve gerekli yatırımların tamamlanması ile üretiminin 6 milyon varile çıkacağı hesaplanıyordu. Ancak IŞİD ve diğer unsurların saldırıları hem varolan kapasitenin kullanılmasını, hem de yeni yatırımların belirsiz bir süre daha ertelenmesine sebep olacak.
Bu hafta için ABD’nin bir hava saldırısı ihtimali ile yükselen petrol fiyatları bu olasılığın ABD tarafından “hedef belirli değil” denilerek ertelenmesi ile azalması piyasaları bir parça sakinleştirmişti. Ancak petrol şirketlerinin elemanlarını tahliye etmeleri meselenin ciddiyetini bir kez daha piyasalara hatırlattı ve dün Brent petrol fiyatları 113.80 dolar/varil seviyesine kadar yükseldi. Teknik olarak bakıldığında 114.65-115.75 bandı önemli. İşlerin çok daha karışması durumunda bu seviyeleri aşılabilecek. Bu durumda Brent petrolünün 127.50 dolar seviyelerine kadar çıkabiliyor.
Ukrayna meselesini de Irak savaşına “eklersek” önümüzdeki günlerde petrol fiyatlarında ani zıplamalar görebilir. Kalıcı olup olmayacağı gelişmelere bağlı olacak ancak her halükârda IŞİD’in saldırılarının bize politik sonuçlarının yanı sıra ekonomik sonuçları da olacağa benziyor. 10 dolarlık petrol fiyatlarındaki artışın 4 milyar dolar maliyet artışına yol açması bir yana, ihracattaki kaybı ve petrol faturasının enflasyon üzerindeki etkilerini düşününce bu yazın faturası git gide artacağa benziyor!
