Para birliğinde olmayan İngilizler, 23 Haziran’da yapılan oylamada AB’den de “Ayrılalım” dediler. Kabul; ben dahil; herkes Brexit oylamasını hafife aldı. Kamuoyu yoklamaları, Jo Cox’un hunharca öldürülmesinden sonra “Bremain (kalalım)” cephesinin öne geçtiği sonucunu açıklamaya başladılar.
Kötüsünden “kitlelerin ortak aklı” veya “görünmez el” meseleyi halleder ve İngiltere AB’de kalır diye düşünüldü ve bu olasılık fiyatlandı. Yoksa oylama öncesinde dolar/pound paritesi 1.50’lere ya da FTSE 100 endeksi 6.380’lere yükselir miydi?
“Ayrılalım” kararından (Brexit) sonra pound, dolar karşısında 1.3230’a (1985 yılından bu yana en düşük seviyesine) kadar gerilerken, FTSE 100’de 5.789’a kadar indi. Referandum öncesi böyle bir sonuç beklenmediğinden fiyatlama çok sert oldu.
Bu arada belirtmekte fayda var: Referandum bağlayıcı değil ve parlamento tarafından 1972 anlaşması üyelik anlaşmasının iptali oylanarak, onaylanması gerekiyor. Avam Kamarası’nda veya Lordlar Kamarası çıkışı veto edebilir. Dünyanın en eski demokrasilerinden biri olan İngiliz demokrasisinde halkın istediği bir şeyin parlamento/meclis düzeyinde kadük hale gelmesi kabul edilebilir bir durum olmadığından referandum sonucu doğrultusunda adımlar gelecektir.
Cameron hatalı
Ancak oylamanın hemen ardından referandumun yenilenmesi için 2 milyon imza toplanmış olması, oylamanın yapıldığı gün İngiltere’de Google’daki
aramalarda en fazla arananlardan birinin “Brexit nedir”in araştırılmış olması iki yıllık süreçte bazı değişikliklerin olabileceğini gösteriyor.
Aslına bakarsanız referandum sürecini başlatan ve oylama sonrası istifa eden David Cameron’un bu süreçte hataları oldu. AB ile pazarlıklarda elini güçlendirmek için referandum kozunu masaya süren Cameron; istediklerinin önemli bir kısmını almasına rağmen seçimi geri çekmeyerek İngiltere’yi ve birliği belirsizliklerin hızla arttığı bir sürece soktu.
Belirsizliğin artmasında; yüzde 60’lara yakın “Ayrılalım” diyen 50 yaşın üstündeki “yaşlıların” yüzde 75 ile “Kalalım” diyen 18-24 yaş arasındaki gençlerin kaderini çizmelerinin de payı vardı.
“Brexit depremi” piyasaları bir süre daha sallamaya devam edecek. En azından “AB ile boşanma” sürecinin nasıl şekilleneceği, tarafların müzakerelere nasıl yaklaşacakları ile doğru orantılı.
Sırada yeni ülkeler var
Fransız ve Alman bakanlardan sürecin hızla sonuçlandırılması yönünde gelen tepkiler; olası İspanyol veya Yunanistan’ın çıkışı (Grexit) gibi yeni baş ağrılarıyla uğraşmak istememelerinden olsa gerek.
Yine de İngiltere’nin AB’den ayrılmasına daha en azından 2 yıl var. Bu süre içinde AB üyesi gibi davranılacak. Bu sürenin sonunda erteleme gelir mi ya da öncesinde bir erken seçim ile “kalalım” diyen bir parti seçimi kazanır da müzakereleri farklı bir boyuta taşır, “yenilenen bir referanduma” gider mi ya da ayrılık talebini iptal eder mi, henüz net değil.
Türkiye açısından kısa vadede değişecek çok fazla bir şey yok ancak 2 yıl sonrasındaki ticari anlaşmalar için şimdiden çalışmalara başlanmasında fayda var. Aksi takdirde Brexit’in kısa vadede katlanılabilir maliyetinden çok, İngiltere’nin GSMH’sine uzun süreli olumsuz etkileri olacaktır. Uzun vadeli hesaplamalar için henüz daha vakit var.
Altın rallisi sürer mi?
BrexIt’in neredeyse tek kazananı altın (Gümüş ile beraber) oldu ve Cuma günü ons bazında 1.358 dolara kadar yükseldi. Dolar/TL kurlarındaki yükselişle de gram bazında rekor kırdı. Ancak kapanışın teknik olarak önemli olan 1.315 seviyesinin üzerinde kal(a)maması nedeniyle bu hafta bir düzeltme gelebilir. (Pound’daki düzeltmeye bağlı olarak) Belirsizliğin devam edecek olmasından dolayı düzeltmenin; ilk aşamada 1.297, sonrasında da 1.280 dolar/ons ile sınırlı kalması olasılığı bu hafta için yüksek. 1.315 doların üzerinde 2-3 gün kapanış yaşanırsa; 1.355 yeniden test edilmesi olasılığı artacak. 1.367 doların üzerindeki kapanışlar 1.390’lı seviyelerin önünü açacaktır ancak bu olasılık şimdilik düşük görünüyor.
‘Pound’da 1.33 kritik
Bu haftanın göstergesi pound olacak. Oylama öncesinde de vurgulamış olduğum üzere; Brexit olması durumunda 1.33 seviyesi kritik idi. 1.3230’ye kadar inildi ancak bu seviyelerde uzun süre kalmadı. Kapanış 1.3678’den gerçekleşti. Bu hafta 1.3325 önemli. Bu düzeyin altında kapanış olmadığı takdirde pound/dolarda sırasıyla 1.3875, 1.4075 ve son olarak da 1.4275 seviyelerine kadar devam edebilecek düzeltme yaşanabilir. 1.3325’in altında günlük değil ama haftalık bir kapanış olduğu takdirde önce 1.2465 ve ardından 1.2140 seviyelerine kadar düşüş daha gelebilir ki, böylesi hareketi beklemiyorum.
BIST’in işi zor
ABD borsalarının Brexit sonrasında yüzde 3.5-4 düşüşle kapattığı, Avrupa’nın düştüğü ortamda yukarıda kalma çabaları çok başarılı ol(a)mayabilir.
Bu toz-duman arasında uzun bayram tatili riskini almak istemeyenlerin pozisyonlarını azaltma istekleriyle birlikte; BIST 100 endeksinin 74.850 seviyesinin altında kapanış yapması ihtimali artacak. İlk aşamada 71.750 ve ardından 71.000 düzeyini test edebilir.
Dolar bayram öncesi satışlarla 2.86 olur mu?
BrexIt’in küresel büyümeyi olumsuz etkileyeceği, düşen büyümenin emtia fiyatlarını aşağı çekeceği bunun da emtia ihracatçısı gelişen ülkelere ve dolayısıyla onların kurlarına olumsuz yansıyacağından; dolar/TL tahmini hayli zorlaşıyor. 2.9575-2.9650 seviyesi yukarı geçilmedikçe bayram arifesindeki bu hafta, dolar/TL kurlarının 2.8950-2.95 bandında dalgalanma olasılığı yüksek. Pound ve euro tarafında beklediğim düzeltmeler gelirse 2.8950 ve hatta uzun bayram tatili nedeniyle gelebilecek satışlar nedeniyle 2.8650 seviyelerinin dahi test edilme olasılığı var. Bayram öncesinde görülecek dip seviyelerin bayramdan sonraki dönemin en düşüklerinden birine aday olduğunu bir yere not edin lütfen ve buna göre pozisyonlarınızı ayarlayın...
