Yanlış bilgi doğru bilgiyi nasıl yendi? Bildiğiniz gibi değil
İnternet hayatımıza girdiğinde daha önce pek de etrafımızda olmayan bir şeyi üzerimize saldı: Bilgiyi.
Direkt dijitale doğan kuşak hatırlamayacaktır ama enformasyonun ulaşılabilir olması medeniyetimiz için inanılmaz bir dönüm noktasıydı.
Ben 90’larda metal müzik sever bir genç olarak sabah akşam dinlediğim gruplar hakkında bile bir bilgiye sahip değildim. Axl Rose ile James Hetfield’ın kavgalı olduğuna dair rivayetler duyuyorduk, Axl’a da kırgındık ancak elimizde buna dair bir kanıt yoktu. Üniversite yıllarında içine sigara külü dökmenin içkinin etkisini artırdığına dair tuhaf inanış, barlara virüs gibi yayılmıştı. Bilgiye ulaşılamayan dönemlerde rivayetlerin hükümdarlığı vardı. İnternetin gelişi bunu değiştirdi, doğru bilgiye ulaşım hem daha pratik hem de demokratik oldu.
Kısa bir süreliğine.
İnsanlık; bir zaman sonra internette yanlış bilginin, komplo teorilerinin ve sahte haberlerin de büyütülebileceğini fark etti. Ayrıca bunu yaparak bir rant ve çıkar elde edebilmek, ülkelerin ve bireylerin kaderlerini etkilemek, doğruyu sonsuza kadar bükmek mümkündü. Ve sonra daha büyük bir farkındalık geldi: İnternette yanlış bilgiyi yaymak, insanları doğruya ikna etmekten çok daha kolaydı.
Bunun “insani” nedenleri mevcut:
Psikiyatristlere göre yeterince bilgimiz olmasa dahi herhangi bir konunun uzmanı gibi hissetmek insanın doğasında var. İnsanlar ne kadar az bilirse kendilerini o kadar fazla uzman olarak görüyor.
Beynimiz anlam veremediği konularda boşluğu doldurmak için herhangi bir bilgiyi kabul etmeye meyilli. Doğru olmasa da.
Dunning-Kruger Etkisi: Cahiller bilgilerini gözlerinde büyütmeye yakınken, uzmanlar kendi alanlarındaki hâkimiyetlerini küçümsemeye yatkın.
Arama motoru algoritmaları doğruya değil popüler olana yönlendiriyor.
Doğrulama ve teyitleme metotları insanların fikrini değiştirmeye yetmiyor. Kimse ‘hatalı’ olduğunu özellikle de herkesin ortasında kabul etmek istemiyor.
