Herkesin korktuğu yılan onu görünce sakinleşti

Ahî Evran: Anadolu’nun büyük velîlerdendir. Kelam, tefsir, tasavvuf ve Şafiî mezhebi fikıh âlimidir. Aynı zamanda tabibdir. Anadolu’daki Ahîlik esnaf teşkilâtının kurucusudur. Asıl ismi Mahmud bin Ahmed’dir. Herkesin korkup kaçtığı evran denen büyük bir yılanın onu görünce sakinleşmesi ve itâat etmesi dolayısıylaa ‘Evran’ diye anılmıştır.

Anadolu’ya yerleşti...

İran’da 1171 yılında (Hicri 567) Batı Azerbaycan taraflarındaki Hoy kasabasında dünyaya geldi. İmâm-ı Fahrüddin Râzî’den çeşitli ilim dallarında dersler aldı. Ahmed Yesevî’nin talebelerinin ders ve sohbetlerine devam ederek tasavvuf yolunda ilerledi. Büyük İslâm âlimi Şibâbüddin Sühreverdî hazretlerinin sohbetlerinde bulundu. Hac yolunda Evhadddîn Hâmid Kirmâni ile tanışıp, onun talebelerinden oldu. Evhadüddin Kirmânı’nin vefâtına kadar da yanından ayrılmadı. Konya’daki Anadolu Selçuklu Devleti idarecileri arasında büyük nüfûz sahibi olup, Bağdat’a elçi gönderilmiş olan Sadreddin-i Konevî hazretlerinin babası, Mecdüddin İshak’m dâveti üzerine, Muhyiddin ibni Arabî ve hocası Evhadüddîn’le birlikte Anadolu’ya geldi. Hocasının kızı Fâtıma Bacı ile evlendi. Yazdığı kıymetli eserlerinden Mürşid-ül-Kifâye ve Yezdân-Şinaht adlı kitaplarını Sultan Alâeddin Keykûbâd’a takdim etti.

Anadolu ahilerinin şeyhi

Bundan sonra kayınpederi Evhadüddîn’le Anadolu şehirlerini dolaştı. Esnafa bilhassa İslâmiyyetin alış-verış bilgilen hakkında vaazlar verdi. Nasîhatler etti. Kendisine sual sorup nasîhat isteyenlere: “Ey Ahî (Kardeşim’) Alış-veriş ilmini bilmeyen, haram lokmadan kurtulamaz. Haram lokma yiyen ise ibâdetlerinin sevâbını bulamaz. Zahmetleri hep boşa gider. Sonunda büyük azaba yakalanır ve pişman olur” buyururdu.

Ahî Evran ayrıca gittiği yerlerdeki esnafı bir çatı altında toplayıp teşkilâtlandırıyordu. Böylece Anadolu şehirlerinde Ahîlik teşkilatlarının kurucusu oldu. Hocası Evhadüddîn’in vefatından sonra Kayseri’ye yerleşen Ahi Evran, bütün ‘Anadolu ahilerinin şeyhi’ kabul edildi.

Büyük veli Ahi Evran’ın adı Kırşehir’de adının verildiği üniversitede yaşayacak.