"Hap alıp Türkçe popta zıplayan türbanlılar var"

Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi UMATEM ve Çocuk Ergen Madde Tedavi Merkezi MATEM Klinik Şefi Psikiyatri uzmanı Doç. Dr. Kültegin Ögel, öğrenciler arasında her geçen gün artan uyuşturucu madde kullanımının önüne geçilmesi için öğretmenlerin ve okul yönetimlerinin tavır değiştirmesi gerektiğini söylüyor. Ögel'e göre, uyuşturucu kullanmak okuldan atılmak için bir neden olmamalı...

* Gençler arasında uyuşturucu madde kullanımı son yıllarda arttı. Okullar nasıl önlem almalı, veliler nelere dikkat etmeli?
Son üç dört yıldır uyuşturucu madde kullanımında büyük artış var. Okulların aldığı önlemler ise yetersiz. Buradan söylediklerimiz eğitimcileri kızdırabilir. Ama bunları söylemekte yarar var. Bir kere bir genç, uyuşturucu madde kullanıyorsa bunun sorumlusu yalnızca o genç değildir. Ailesi ve çevresi de bundan sorumludur. Okullarımızda bir öğrencinin uyuşturucu madde kullandığı tespit edildiğinde, bu öğrenci okuldan atılıyor oysa bu çok yanlış.

* Ne yapması gerekir öğretmenlerin ya da okul yönetimlerinin?
Bir kere öğrenciyi okuldan attığınızda o öğrenciyi tamamen maddeye yöneltmiş oluyorsunuz. Uzmanlara ve rehber öğretmenlere yönlendirilmeli çocuk. Ailesiyle konuşulmalı. İki gün önce bir öğrenci geldi bana, öğretmeni onu uyuşturucu madde kullanan gençlerle görmüş ve şikayet edip idrar tahlili istemiş çocuktan. İdrar tahlili yapmazsa derslere almayacağını söylemiş.

* Öğretmenlerin kuşkulandıktan çocuklardan tahlil isteme hakları var mı?
Yok, zaten bu yanlış bir yöntem. İdrar tahlililinde de bir şey çıkmaz.

* Bağımlılık yaşının çok düştüğü söyleniyor. Siz hem eğitimcilere yönelik seminerler veriyorsunuz, hem de uyuşturucu bağımlısı gençleri tedavi ediyorsunuz. Sizin bu konudaki gözlemleriniz neler?
Yaş düştü ve her yaşa göre uyuşturucu var. İstisnalar da var ama çok küçük yaşlarda sigara içmeye başlayabiliyor çocuklar. 11 yaşlarında uçucu maddeler kullanıyorlar, esrar daha sonra. 15'ten sonra sentetik hap kullanımında çok büyük artış var.

* Neden başlıyor gençler uyuşturucuya, size en çok neden olarak ne gösteriyorlar?
Hemen hemen hepsi "bağımlı olmam" diyerek meraktan başlıyor, sonra bağımlı oluyor. Maddeyi kullanıp bağımlı olmayan yok. Kimisi 3 kere de kimi 15 kere de bağımlı olur, bu yüzden de kullanma riskini almamaları lazım.

* Çocuğun bağımlı olduğunu aile nasıl anlar?
İlk önce ailelerin çocuklarıyla arkadaş olması lazım. Bize gelen hastalara baktığımızda ailelerin genelde iki yıl sonra çocuklarının bağımlı olduğunu anladıklarını görüyoruz. Bu çok geç. Belirtilere gelince, uyuşturucu kullanan çocuk odasına kapanıyor, arkadaşları değişiyor, bir de harcadıkları paraya bakmak lazım. Çocuk parayı nereye harcıyor, nereye gidiyor, nerelere takılıyor?

* Narkotik Şube'den görüştüğüm polisler öğrencilerin uyuşturucu maddeleri arkadaşlarından bulduğunu söyledi...
Evet. Satıcı kişi öğrenciler için yabancı biri olmuyor. Uyuşuturucu bir "arkadaş silsilesi" içerisinde dağılıyor. Bir yabancıdan satın alınarak uyuşturuya başlama oranı yüzde 1'den düşük.

* Her 100 öğrenciden 1.2'sinin bağımlı olduğunu gösterdi Türk Eğitim Sen'in yaptığı araştırma. Bu kadar yaygın mı?
Araştırmalar yapılıyor. Bu araştırmaların adresi okullar. Ama uyuşturucu kullanan çocukların büyük kısmı devamsızlıktan okuldan atılmış durumda. Uyuşturucu kullanımıyla ilgili sağlıklı bilgi almak da zor.

* Hep tekno müzik çalan yerler adres olarak gösteriliyor, müzikle bu kadar bağlantılı mı?
Benim türbanlı hastam da var. Evde kız arkadaşlarıyla toplanıp sentetik hap içiyor, Türkçe pop müzikte zıplıyor, oynuyor. Artık çok yaygın, yalnızca tekno müzik çalan ortamlarda değil, her yerde sentetik haplara rastlamak mümkün.

* Sentetik hapların bağımlılığı eroinden farklı. Bu yüzden mi bu hapların kullanımı çok daha hızla artıyor?
Sentetik hapların bağımlılığı şiddetli gelişmiyor. Dolayısıyla aile ve öğretmenler çok geç anlıyor. "Bizim okullarımızda kullanılmıyor" diyorlar, çocuk okula giderken atmaz ağzına hapı. Daha çok okul yakınlarındaki cafelerde içiyorlar. Devamsızlıktan atılan çok çocuk var. Bir de bu çocuklar hap içtikleri için çok enerjik ve kavgacı olabiliyorlar, bu yüzden de okuldan atılıyorlar.

* Tedavisi nasıl oluyor gençlerin?
15 yaşlarında hap kullanan gençleri, eğer yolun başındaysalar yalnızca ailelerini terapiye alarak tedavi etmemiz bile mümkün oluyor. Ailelere ve onlara bir daha başlamamaları için neler yapmaları gerektiğini anlatıyoruz. "Kesinlikle bırakmam" diyen çocukların içinde bile yüzde 10 bırakma isteği vardır. Önemli olan o isteği ortaya çıkarmak.

* Siz uçucu madde kullanan çocuklarla ilgili olarak da çalışıyorsunuz. Uçucu madde kullanımı artıyor mu?
Aksine... Varoşlarda sentetik haplar, tiner ve balinin yerini aldı. Çünkü bu hapları artık varoş gençliği de alıyor. Öğrenciler arasında kesinlikle uyuşturucu kullanmayacak olanlar var. Bir de bizler, eğitimciler, aileler ne yaparsa yapsın kullanacak olanlar var. Bunların arasında bir grup daha var. Bizim için önemli olan o kesim. Kullansam mı kullanmasam mı, denesem mi denemesem mi? diye düşünenler. Ekonomik düzeyi yüksek kesimler için artık sigara içmek out oldu. Ama şu anda Türkiye'de her kesim için sentetik hapları kullanmak in. Bunun in olmaktan çıkması gerekiyor.

* Varoş gençliğinin alacağı kadar ucuz mu haplar? Narkotik'in verdiği bilgiye göre 5 milyona da hap var, 8 milyona da...
1999'da 8 milyondu, şimdi 4.5 milyon lira. Enflasyonu düşününce durumun ne kadar korkunç olduğunu görürsünüz. Çocuklar baliyi bıraktı, baliden büyük kaçış var ama yeni yakalandıkları madde sentetik haplar.

Çoçukarı bağımlı ailelere uyarı:
Dedektif gibi onları izlemeyin, dost olun!
Çocukların uyuşturucuya başladığım aileler çok geç fark edebiliyor. Uyuşturucu kullanan bir çocuk sık sık odasına kapanır, asosyalleşir, fazla para harcamaya başlar. Ama fark ettikten sonra aileye büyük görev düşüyor. Anne babalar mucize beklemesinler. Bir kere bilgili ve takipçi olmak zorundalar. "Ben ne bileyim nereye gittiğini?" dememeli bir anne, baba. Öncelikle çocuklarıyla arkadaş olmalılar. Dedektif gibi izlemek değil, dost olmak önemli. Çocukların arkadaşlarının aileleriyle yakın ilişki kurmalılar. Birbirleriyle haberleşmeliler. Çocuk anlamadan çocuğu takip etmek gerekiyor. Daha önce de söylediğim gibi, eğer bir genç uyuşturucu kullanıyorsa bunda sorumluluk sadece o gence değil, ailesine, arkadaşlarına ve hatta öğretmenlere de aittir. Bu nedenle uyuşturucu tedavisine aileler de dahil olmalı.