3-9 Kasım Organ Bağışı ve Nakli Haftası: İlk organ nakli ne zaman yapıldı?

Organ nakli bekleyen insanların sayısı her geçen yıl artış gösteriyor. 2018 yılı rakamlarına göre Türkiye’de 30 bin hasta organ nakli bekliyor. Peki birçok kişiye hayat veren ilk organ naklinin ne zaman yapıldığını merak ettiniz mi? 3-9 Kasım Organ Bağışı ve Nakli Haftası kapsamında ilk organ nakli tarihinin ne zamana dayandığını aktarıyoruz. Peki, ilk organ nakli ne zaman yapıldı?

İlk organ nakli ne zaman yapıldı?

Organ naklinin başlangıcı 17. Yüzyıla kadar gidiyor. Bu yüzyılda genellikle deri nakli denemeleri yapılıyordu. 1863 yılında Paul Bert; deri, lif, erkek yumurtalıkları üzerinde çeşitli nakil denemeleri yaptı. İç organ nakli ile ilgili ilk deneme ise 1883 yılında yapıldı.

Modern anlamda ilk organ naklinin tarihi ise 1902 yılına dayanıyor. Avusturyalı Emerich Ullmann ve Fransız Alexis Carrel köpeklerin organlarını değiştirerek, organ nakli çalışmalarında boyut atlattı.

Carrel, iki ayrı birey arasında yapılan organ naklinde, doku uyuşmazlığının ortaya çıktığını; fakat bu nakil, bireyin kendi vücudu içerisinde yapılırsa, bu durumun ortaya çıkmadığını fark etti. Sonrasında damarların dikilmesi ile ilgili çeşitli teknikler geliştirdi, bu teknik 1912 yılında Tıp Nobel Ödülünü getirdi.

İnsanlar üzerindeki ilk organ nakli denemesi, 1916 yılında Fransız Mathieu Jaboulay tarafından yapıldı. Bu denemede hayvan organları kullanıldığı için, deneme başarısız oldu.

1908 yılında bir köpeğe kendi organı nakledildi ve köpek yıllarca yaşadı.

1909 yılında Almanya'da Berlinli Dr.Unger, bir maymunun böbreğini, bir kız çocuğunun uyluk kemiği üzerindeki damarlarına bağladı ancak bu deneme de 1908 yılında yapılan deneme gibi başarısız oldu.

İnsanlar arasında ilk organ nakli

İlk defa 1933 yılında Macar Op.Dr. Yu Yu Voronoy tarafından bir insan böbreği, diğer bir insana nakledildi. Vücudun direnç göstermesi sonucu bu hasta da öldü.

Yeni denemeler çoğunlukla Amerika Birleşik Devletleri’nde II. Dünya Savaşı 'ndan sonra yapılmaya başlandı.

İlk defa 1942 yılında İngiliz zoolog Sir Peter Brian Medawar, vücudun reaksiyonunun, bağışıklık sistemi ile ilgili olduğunu yazdı ve bu tespiti ile o da 1960 yılındaki Tıp Nobel Ödülü'nü layık görüldü.

1944 yılında Hollandalı Willem Kolff tarafından "Diyalizatör" ismi verilen yapay bir böbrek geliştirildi. Böbrek hastaları bu mekanik böbrek yardımı ile hayatta kalabilmeyi başarmıştı.

İlk başarılı organ nakli ne zaman?

İlk başarılı böbrek nakli ise, 1954 yılında Şikago 'da Joseph Murray tarafından yapıldı. Organ bağışını yapan kişi, hastanın tek yumurta ikizi idi. Böbrek nakli yapılan hasta sekiz yıl sonra kalp krizinden ölmüştü. O da 1990 yılında Tıp Nobel Ödülü'nü aldı.

1958 yılında Jean Dausset Paris 'de Human Leukocyte Antigen - System (HLA - System)'i buldu. Jean Dausset, bağışıklık sisteminin kendisinin veya yabancıların organ ve dokularına tepki göstermesi ile genetik kalıtımlar arasındaki bağlantıyı buldu. Bu buluşu nedeniyle de 1980 yılında Tıp Nobel Ödülü'nü aldı.

Bağışıklık sisteminin reaksiyonunu önlemek amacıyla hastalara ışın veriliyordu. Fakat bu ışınlar faydadan çok zarar veriyorlardı. Birçok organ nakli yapılan hasta, ışın tedavisi sonucu hayatını kaybediyordu. 1960’lı yıllarda araştırmacılar, hastalara, reaksiyonu bastıran antikor vermeye başladılar. Bu konudaki ilk başarılı uygulama ise 1962 yılında bir hastaya, akrabası olmayan birisinden alınan böbreğin nakledilmesinde görüldü.

1963 yılında ise Berlin'de Brosig ve Nagel dünyada ilk defa bir ölünün böbreğini, bir hastaya nakletti.

1967 yılında Güney Afrika'da, kalp nakli ameliyatı gerçekleşti. Büyük ses getiren bu nakil, hastanın enfeksiyona bağlı olarak kalp krizi geçirmesiyle sonuçlandı.

1989 yılına gelindiğinde tüm dünyada 100 binin üzerinde böbrek nakli yapıldı.

Dünyada ilk defa tüm bir akciğerin nakli ise 1985 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde Missuri 'de Joel Cooper tarafından gerçekleştirildi. Hannover 'de Rudolf Pichlmayr tarafından 1988 yılında bir ölüden karaciğer alındı ve iki kişiye nakledildi.