Yeni anayasada esas pazarlık şimdi başlıyor

Yeni anayasada dananın kuyruğu “vatandaşlık”, “eğitim hakkı”, “din vicdan hürriyeti” ile “düşünce ve ifade özgürlüğü” maddelerinin görüşmelerinde kopacak.

Yeni anayasanın yazımına 10 Mayıs’ta başlayan ancak 10 Temmuz’da BDP’nin “izin” talebi üzerine toplantılarına zoraki mola veren TBMM Uzlaşma Komisyonu’nda bir anlamda “dananın kuyruğu” komisyonun 1 Ağustos’tan sonra başlayacak mesai döneminde kopacak.

7 kriz maddesi

Bugüne kadar uzlaşma sağlanamaması ve krize yol açağı endişesiyle yeni anayasanın Temel Hak ve Özgürlükler bölümünde yer alacak 7 maddenin görüşmelerini ertelemek zorunda kalan komisyonda, bu 7 kriz maddesinin yanısıra “vatandaşlık”, “eğitim hakkı”, “din ve vicdan özgürlüğü” ile “düşünce ve ifade özgürlüğü” de “potansiyel” kriz konuları. Vatandaşlık tanımı konusunda AK Parti’ye yakın bir çizgide duran ve madde metninde “Türk” ifadesine yer verilmesine sıcak bakmadığını seçim öncesi hazırladığı “10 başlıkta anayasa vizyonu” raporuyla da ortaya koyan CHP’de parti içindeki “ulusalcı” kanat bu duruma tepkili. Ulusalcı kanadın CHP’nin Pazartesi günü TBMM Başkanlığı’na sunması beklenen öneri metinlerine yansıyıp yansımayacağı merakla beklenirken, Uzlaşma Komisyonu üyesi Atilla Kart VATAN’ın sorularını yanıtlarken bu konuda renk vermedi. Partisinin öneri metinlerini Uzlaşma Komisyonu’nun CHP’li diğer üyesi Rıza Türmen ile birlikte kaleme alan Kart, “5-6 kavram üzerinde hocalarımızla yoğunlaşıyoruz” dedi. Kart bu kavramların neler olduğu sorusunu yanıtsız bırakırken, “Pazartesi akşamına kadar öneri metinlerimizi TBMM Başkanlığı’na sunarız” demekle yetindi. AK Parti ve MHP de CHP’yi beklediği için, 3 partinin yeni anayasaya ilişkin öneri metinleri TBMM Başkanlığı’na ancak 30 Temmuz’da ulaşacak.

19 madde tamamlandı

TBMM Uzlaşma Komisyonu’nun aldığı karar uyarınca ilk etapta 41 maddeden oluşması öngörülen “Temel Haklar ve Özgürlükler” bölümünde şu ana kadar 4’ü “tam mutabakatla”, 15’i ise partilerin görüş farklılıklarının metne yansıtıldığı parantez formülüyle olmak üzere 19 maddenin taslak metinlerinin yazımı tamamlandı. “Eşitlik, Çocuk Hakları, Din, Vicdan ve İnanç Hürriyeti, Düşünce ve İfade Özgürlüğü, Eğitim ve Öğrenim Hakkı, Basın ve Yayın Hürriyeti, Sığınma Hakkı” başlıklı 7 maddenin görüşmeleri ise ya partiler arasındaki derin görüş ayrılıkları ya da krize yol açacağı endişesiyle bu bölümün sonunda ele alınmak üzere bölüm sonuna ertelenmişti.

“Türk”lü mü olacak “Türk”süz mü?

1 Ağustos’tan itibaren çalışmalarına devam etmesi planlanan Uzlaşma Komisyonu’nun gündeminde yeni kriz yaratabilecek pek çok kritik madde bulunuyor. Bu kritik maddelerden en önemlilerinden biri ise vatandaşlık tanımıyla ilgili.

Edinilen bilgiye göre AK Parti “vatandaşlık” maddesinde “Türk” ifadesine yer vermedi. CHP de hazırladığı taslak metinde “Türk” ifadesini kullanmadı. Ancak parti içindeki ulusalcı kanadın tepkisi ve parti tabanında oluşabilecek reaksiyon endişesiyle ana muhalefetin TBMM Başkanlığı’na sunacağı metinde revizyona da gidebileceği ifade ediliyor. Vatandaşlık maddesine ilişkin önerisinde BDP “Türkiye vatandaşlığı” tanımına yer verirken, MHP ise mevcut anayasa hükmünün büyük ölçüde korunmasını istiyor.