Seri yargılama, indirimli ceza, 15 gün içinde karar...

AK Parti’nin Yargı Reformu Startejisi hedefleri doğrultusunda hazırladığı 1. yargı paketi ile yargının hızlanması, iş yükünün hafiflemesi, uygulayıcıların niteliklerinin artırılması, düşünce ve ifade özgürlüğünün pekiştirilmesine yönelik çarpıcı pek çok düzenleme hayata geçirilecek.

Milliyet'ten Şebnem Hoşgör ve Önder Yılmaz'ın haberine göre AK Parti’nin Meclis’ten uzlaşmayla geçirmeyi planladığı ve diğer partilerin görüşüne açtığı paket taslağına ulaştı. Yeni yasama yılının ilk haftasında TBMM Başkanlığı’na sunulup ekim ayı içinde yasalaştırılması hedeflenen paketle getirilen belli başlı düzenlemeler şöyle:

YENİDEN YARGILANMA: Düşünce ve ifade özgürlüğünü pekiştirmeye yönelik olarak istinafta kesinleşen 5 yılın altındaki ceza kararlarına temyiz yolu açılacak. Böyece Türk Ceza Kanunu’nda yer alan “Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit, suç işlemeye tahrik, suçu ve suçluyu övme, halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama, Cumhurbaşkanı’na hakaret, Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, devletin kurum ve organlarını aşağılama, silahlı örgüt, halkı askerlikten soğutma” gibi suçlar; Terörle Mücadele Kanunu’nunda yer alan “Terör örgütlerinin; cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösteren veya öven ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik eden bildiri veya açıklamalarını basmak veya yayımlamak”, “Terör örgütünün; cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde propagandasını yapmak, terör örgütünün üyesi veya destekçisi olduğunu belli edecek şekilde; örgüte ait amblem, resim veya işaretler asmak, taşımak, slogan atmak” gibi suçlar nedeniyle bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin verdiği kararlar temyiz edilebilecek.

Terörle Mücadele Kanunu’nun 6. maddesi kapsamında basın yayın organlarının suçun işlenişine iştirak etmemiş yayın sorumluluları hakkında verilen bin günden beş bin güne kadar adli para cezaları da temyiz kapsamında olacak. AK Parti kurmaylarının verdiği bilgiye göre, bu yolla istinafta 5 yılın altında cezası kesinleşmiş yaklaşık 30 bin kişi bir anlamda yeniden yargılanma imkanına kavuşacak.

ELEŞTİRİ SINIRI: Terörle Mücadele Kanunu’nun terör propagandası suçunun düzenlendiği ikinci fıkrasına “Haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz” hükmü eklenecek.

SERİ YARGILAMA: “Hakkı olmayan yere tecavüz, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması, gürültüye neden olma, parada sahtecilik, mühür bozma, resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan, kumar oynanması için yer ve imkan sağlama, başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması” suçları ile Ateşli Silahlar ve Bıçaklar Kanunu hükümlerine aykırı olarak ateşli silahlarla bunlara ait mermileri satın alan veya taşıyanlar veya bulunduranlar, kuru sıkı tabir edilen ses veya gaz fişeği ya da benzerlerini atabilen tabancayı, teknik özelliklerinde değişiklik yaparak öldürmeye elverişli silah haline dönüştürenler, tarla açılması, işlenmesi ve ekilmesine ilişkin yasağı çiğneyenler hakkında seri yargılama yapılacak.

TEKLİF EDİLECEK: Cumhuriyet savcısı veya kolluk şüpheliyi öncelikle seri yargılama usulü hakkında bilgilendirecek. Savcı tarafından şüpheliye bu usül teklif edilecek. Şüpheli teklifi kabul ederse seri yargılama usulü uygulanacak. Bu çerçevede savcı, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cazadan yarı oranında indirim uygulayarak talep edeceği yaptırımı belirleyecek. Belirlenen ceza savcı tarafından koşulları bulunması halinde seçenek yaptırımlara çevrilebilecek veya ertelenebilecek. Savcı şüpheli hakkında seri yargılama usulünün uygulanmasını mahkemeden talep edecek. Mahkeme eylemin seri yargılama usulü kapsamında olduğu kanaatine varırsa, savcılık talebinde belirlenen yaptırım doğrultusunda itiraza açık olmak üzere hüküm kuracak.

TUTUTUKLULUK SÜRESİNE DÜZENLEME GELİYOR

SOMUT DELİL: Tutuklama için “suçun işlendiği konusunda kuvvetli şüphe” yeterli olmayacak, “kuvvetli şüphenin varlığını gösteren somut delillerin bulunması” şartı aranacak. Soruşturma aşamasında tutukluluk süresi asliye ceza mahkemesinin görevine giren işlerde 6 ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde 1 yılı geçemeyecek. Ancak Milli savunmaya, devlet sırlarına, anayasal düzene, devletin egemenlik alametleri ve organlarına karşı işlenen suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar bakımından da süre en çok 1.5 yıl olacak. Bu süre gerekçe gösterilerek 6 ay daha uzatılabilecek.

ÇOCUKTA KADEMELİ İNDİRİM: Tutukluluk süreleri, 15 yaşını doldurmamış çocuklar bakımından yarı oranında, 18 yaşını doldurmamış çocuklar bakımından ise dörtte üç oranında uygulanacak.

İSTİSMAR MAĞDURLARI: Cinsel saldırı ile çocukların cinsel istismarı suçlarında, mağdurların beyanları, bunlara yönelik hizmet veren merkezlerde cumhuriyet savcısının nezaretinde uzmanlar aracılığıyla alınacak. Çocuğun beyan ve görüntüleri kayda alınacak.

ERTELEMEDE SINIR 2 YIL: Savcıların, halen adli para cezası veya üst sınırı 1 yılı aşmayan hapis cezası gerektiren şikayete bağlı suçlar için kullanabildikleri “kamu davasının açılmasının ertelenmesi” yetkisi, uzlaştırma ve ön ödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, üst sınırı 2 yıla kadar suçları kapsar hale getirilecek.

KHK’LILARA PASAPORT

OHAL kapsamında kabul edilen kanunlar uyarınca kamu görevinden çıkarılmaları veya rütbelerinin alınması nedeniyle pasaportları iptal edilenler ile haklarında pasaport verilmemesine yönelik idari karar alınmışlardan, haklarında aynı nedenlerden dolayı devam etmekte olan herhangi bir idari veya adli soruşturma bulunmayanlara, beraat edenlere, davasının reddine karar verilenlere, mahkumiyet alanlardan cezası tümüyle infaz edilenlere veya ertelenenlere kollukça yapılacak araştırma sonucuna göre İçişleri Bakanlığı’nca pasaport verilebilecek.

15 GÜNDE HÜKÜM KURULACAK

DÖRTTE BİRİNE İNECEK: Asliye ceza mahkemelerince, adli para cezasını veya üst sınırı iki yıla kadar olan hapis cezasını gerektiren suçlarda iddianamenin kabulünden sonra basit yargılama usülüne karar verilebilecek. Bu durumda mahkemece iddianame, sanık, mağdur ve şikayetçiye tebliğ edilip, beyan ve savunmalarını 15 gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenecek. Toplanması gereken belgeler de ilgili kurum ve kuruluşlardan istenecek. 15 günlük sürenin dolmasının ardından mahkeme duruşma yapmaksızın ve cumhuriyet savcısının görüşünü almaksızın hüküm kurabilecek. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde ceza dörtte bir oranında indirilecek. Koşulların uygun olması halinde mahkemece kısa süreli hepis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilecek veya ertelenebilecek.

KAPSAMI GENİŞLİYOR: “Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı bir davranışla iş ve çalışma hürriyetini ihlal, güveni kötüye kullanma, suç eşyasını satın alınması veya kabul edilmesi” suçları da uzlaşma kapsamına alınacak.