İttifak dönemine geçiş!

AK Parti ve MHP’nin, siyasi partilerin seçim ittifakı yapabilmesine imkan tanıyan ortak kanun teklifi TBMM’ye dün sunuldu. Ortak kanun teklifi, AK Parti Grup Başkanı ve İzmir Milletvekili Binali Yıldırım ile MHP Genel Başkanı ve Osmaniye Milletvekili Devlet Bahçeli’nin imzasını da taşıyor.

Fiili durum

Teklifin gerekçesinde “Teklifle siyasi partilerin milletvekili seçimine ittifak yaparak girmelerine imkan veren düzenlemeler yapılmakta, siyasi partilerin seçimlerde ortak hareket etmelerine dair usul ve esaslara yer verilmektedir. Böylece ülkemizde uzun zamandır yapılmakta olan fiili ittifakların kanuni temelde yapılmasına imkan sağlanmaktadır” denildi. 26 maddeden oluşan ve 4 yasada değişiklik içeren teklifteki bazı düzenlemeler özetle şöyle:

Listeler yan yana

- Siyasi partilerin seçimlerde başka bir siyasi partiyi destekleme kararı almalarını yasaklayan hüküm kaldırıyor.

- Seçimlere ittifak yaparak katılma kararı alan siyasi partilerin, seçim takviminin başlamasından itibaren en geç 7 gün içerisinde genel başkanların imzaları altındaki “ittifak protokolü” ile YSK’ya başvurmaları gerekecek.

- Aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten iki gün öncesine kadar, aynı usulle ittifak protokolünde değişiklik yapılabilir.

- Partiler, aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten üç gün öncesine kadar, YSK’ya başvurarak ittifaktan vazgeçebilir.

- Partiler kendi aday listeleri ile yan yana yer alacaklar. Sıraları da kura ile belirlenecektir.

- Milletvekili sayısı ittifak yapan siyasi partiler arasında aldıkları geçerli oy esası ile dağıtılacak.

- Seçilme yaşı 18’e indirilmektedir.

Önce hangisi sayılacak?

- Birlikte yapılan Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde, önce Cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılır.

- Mahalli idare organları seçimlerinde; sırasıyla büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılır.

- Yatağa bağımlı vatandaşlarca seçme hakkının kullanılması için seyyar seçim sandığı kullanılacak.

- Seçim sisteminde değişiklik yapılmayacak.

- Seçim barajında ittifakın oylarının toplamı sayılacak.

Sandık görevlisi için kura çekimi

Teklifle, sandık kurulu başkanının iyi ün yapmış kişiler arasından belirlenmesi ve sandık kurulunun siyasi partiler tarafından bildirilenler dışındaki üyesinin ihtiyar meclisi ve ihtiyar heyeti üyeleri arasından belirlenmesi yerine, bu kişilerin ilçede ikamet eden kamu görevlileri arasından belirlenmesine yönelik değişiklik yapıldı. Gerekçede, “Buna göre, ilçe seçim kurulu başkanı, mülki amirler tarafından yerleşim yeri esasına göre bildirilen kamu görevlileri arasından önce ad çekmek suretiyle ihtiyaç duyulan sandık kurulu başkanının iki katı sayıda kamu görevlisini tespit edecek, sonra bu kamu görevlileri arasından mani hali bulunmayanları sandık kurulu başkanı olarak belirleyecektir. Sandık kurulunun siyasi partiler tarafından bildirilenler dışındaki asıl ve yedek üyesi de aynı usulle belirlenecektir” denildi.

Seçim bölgesi taşınabilecek

“Teklifle, seçim güvenliğinin sağlanmasında güçlük yaşanabilecek yerlerde, seçimlerin serbestliği ve gizli oy ilkeleri gereğince seçmenlerin hiçbir etki ve baskı altında kalmadan seçme haklarını kullanabilmeleri amacıyla, sandıkların seçim güvenliğinin tam olarak sağlanabileceği en yakın seçim bölgelerine taşınmasına, sandık bölgelerinin ve muhtarlık seçimleri hariç olmak üzere seçim bölgelerinin birleştirilmesine, birleştirilen seçim bölgeleri veya sandık bölgelerinde seçmen listelerinin karma şekilde düzenlenmesine Yüksek Seçim Kurulunca karar verilebilecektir.”

Tek zarf uygulaması

Mevcut durumda mahalli idare organları seçimlerinde il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimleri ile belediye seçimlerinde oy pusulaları farklı zarflara konuluyor. Teklifte ise bu konuda şöyle denildi: Bu durum, seçmenlerce başka seçim türüne ait oy pusulalarının sehven farklı zarflara konulması veya zarfın atılacağı sandıkların karıştırılması gibi nedenlerle oyların geçersiz sayılmasına sebep olmaktadır. Bu itibarla uygulamada ortaya çıkan sorunların önüne geçilmesi amacıyla, mahalli idare organları seçimlerinde oy pusulalarının tamamının aynı zarfa konulmasına yönelik düzenleme yapılmaktadır.

Gerekçede ayrıca benzeri sorunların yaşanmaması için cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde de oy pusulalarının aynı zarfa konulacağı kaydediliyor.

İhbar üzerine kolluk gelecek

Gerekçede, mevcut düzenlemeye göre kolluk güçlerinin sandık çevresine sadece sandık kurulu başkanı veya üyelerden birinin çağrısı üzerine gelebildiğine işaret edilerek, “Teklifle, seçmenlerin şahsen yapacakları ihbar üzerine de kolluk güçlerinin sandık çevresine gelebilmeleri öngörülmektedir. Kolluk güçleri sandık kurulunun talimatına uymak zorunda oldukları gibi çağrı veya ihbar sebebi ortadan kalkınca sandık çevresinden ayrılacaklardır” ifadesi kullanıldı.

Mühürsüz oy düzenlemesi

Teklife göre, filigranlı oy zarfları kullanılacak. Teklifte, “Üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen YSK filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar geçerli sayılır” deniliyor. Yani, mühürsüz zarf ve oy pusulaları eğer YSK filigranlı kâğıtlar ise geçerli sayılacak.