İlk kez bir CHP lideri Menderes'in kabrinde!

Kılıçdaroğlu’nun, “Menderes açılımı” sürüyor. Geçen yıl Aydın Menderes’i arayan Kılıçdaroğlu bugün Adnan Menderes ve arkadaşlarının kabrine gidiyor.

ANKARA - Mayıs 2010’da CHP Genel Başkanı seçilen Kemal Kılıçdaroğlu, aynı yıl 17 Eylül’de Menderes’in mezarını ziyaret etmeyi gündemine aldı, ancak o tarihte Brüksel’den dönüş yolunda olacağı için gidemeyeceğini söyledi. Kılıçdaroğlu’nun “Koşullar uygun olursa (Menderes’in kabrini ziyaret etmeyi) neden düşünmeyelim arkadaşlar? Menderes bu ülkeye hizmet etmiş bir insan. Saygıdeğer bir kişi. Bir siyasal mahkemede yargılandı ve idam edildi” şeklindeki sözleri ise “CHP tarihinde bir ilk” olarak nitelendirildi ve “partisinin 27 Mayıs darbesine ve askeri vesayete karşı bugüne kadar eleştirilen tutumunu yıktı” yorumları yapıldı..

Kılıçdaroğlu, geçen yıl ise 17 Eylül’de idam edilmesinin 50. yılı nedeniyle Menderes’in oğlunu telefonla aradı. Aydın Menderes’in vefatından 3 ay önce gerçekleşen telefon görüşmesinde, birkaç saat önce Petrol-İş kongresinde yaptığı konuşmayı anlatan Kılıçdaroğlu, “Rahmetli Menderes’ten bahsettim, yapılan hatalar ve çekilen acıları dile getirdim” dedi. Kılıçdaroğlu’na teşekkür eden Aydın Menderes de “Böyle bir günde aramış olmasının çok anlamlı olduğunu” söyledi.

“Yeni” CHP’nin 27 Mayıs darbesine karşı bir tutum belirlemesinin simgesi haline gelen Menderes hassasiyetini sürdüren Kılıçdaroğlu, bugün 17 Eylül’de Yassıada’da idam edilen eski Başbakanlardan Adnan Menderes’in mezarını ziyaret edecek. Kılıçdaroğlu bu sabah İstanbul’a giderek Menderes’in kabri başındaki törenlere katılacak ve Menderes’in anıt mezarını ziyaret edecek.

MBK affetmedi

27 Mayıs darbesiyle birlikte Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes’in yanısıra iktidarın önemli isimleri Yassıada’da hapsedildi. Darbenin ardından özel olarak kurulan Yüksek Adalet Divanı isimli mahkeme, 9 ay 27 gün süren yargılama süreci sonunda 14 kişinin idamına, 31 kişinin de ömür boyu hapse mahkzm edilmesine karar verdi. Geri kalan 418 sanığa ise 6 ay ile 20 yıl arasında değişen hapis cezaları veya beraat kararı verildi.

Dünya liderlerinin çağrısına rağmen Cemal Gürsel başkanlığındaki Milli Birlik Komitesi; Celâl Bayar, Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu dışındakilerin idam cezasını affetti. Celâl Bayar’ın cezası yaş haddi nedeniyle ömür boyu hapse çevrildi.

Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan 16 Eylül 1961 tarihinde ve adet olduğu üzere sabaha karşı, o gün başarısız bir intihar teşebbüsünde bulunan Adnan Menderes ise İmralı Adası’nda 17 Eylül 1961’de sağlık muayenesini yapan doktor heyetinden sağlam raporu alındıktan sonra alelacele öğleden saat 13:21’de idam edildi.

İade-i itibar

12 Eylül darbesinin ardından demokrasiye yeniden dönüldükten sonda, 27 Mayıs darbesinin idamları Türkiye’nin gündemine yeniden geldi. 11 Nisan 1990’da TBMM tarafından kabul edilen bir yasayla Adnan Menderes ve onunla birlikte idam edilen arkadaşlarının itibarları iade edildi. Meclis’teki oylamada ANAP ve DYP milletvekilleri evet oyu kullanırken, 12 Eylül darbesiyle kapatılan CHP’nin yerine kurulmuş olan ve yeniden açılmasının ardından CHP çatısı altına giren SHP’lilerin büyük çoğunluğunun “çekimser”, bir kısmı da “ret” oyu kullandığı basına yansımıştı.

Anıt mezar yapıldı

Aynı kanun uyarınca naaşı, 29. vefat yıldönümü olan 17 Eylül 1990’da İmralı’dan dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal ve yüzbinlerce vatandaşın katıldığı bir törenle İstanbul’da Vatan Caddesi’nde kendisi için yapılan anıt mezara taşındı. Menderes’in 1958’de hizmete açtığı bu caddenin adı 1994’te dönemin belediye başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın teklifiyle Adnan Menderes Bulvarı olarak değiştirildi. Adnan Menderes’in geçen yıl vefat eden oğlu Aydın Menderes de 25 Aralık 2011’de Bakanlar Kurulu’nun kararıyla babasının kabrinin yanına defnedildi.

Serbest Cumhuriyet Fırkası, Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokrat Parti’de siyaset yapan Adnan Menderes, Demokrat Parti Genel Başkanı sıfatıyla 1050-60 yılları arasında 10 yıl Başbakanlık yaptı. Menderes, 62 yaşında idam edildi.

Anıt Mezar’da anma

Adnan Menderes, ölümünün 51. Yıldönümünde Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı’nın düzenlediği törenle anıldı. Vatan Caddesi’ndeki Anıt Mezar’da yapılan törende konuşan Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Başkanı Mustafa Yeşil, “Merhum Adnan Menderes milletini çok severdi. O sevgisini İşlerini çok iyi yaparak gösterirdi. Onun dönemi tarihe, bu milletin çarıktan medeniyete geçiş dönemi olarak anılırdı. ’Time’ dergisi onu kapak yaptığında manşetine ’İmarcı Adnan Menderes’ yazmıştı. Çünkü o karış karış ülkesinin her köşesini her ferdini adeta omuzlamış ve onu çağın medeniyetin ufkuna taşıma azmiyle yürümüştü. Demokrattı. Tek partili dönemin yaşandığı bir sürecin arkasından demokrasi telaffuz etmek cesaret işiydi. Yassıada’da Numan Esin ziyaretine geldiğinde Kürt sorunu hakkında ne düşündüğünü sormuştu. O esna da bile ondan istifade anlayışıyla o metanetiyle dönmüş, ’Ben bu meselenin yine demokrasi içerisinde çözüleceğine inanıyorum. Halkımın özgürlükle, serbesiyetlikle, kendini ifade edebilme hakkını vererek sonra da onu yönetime icraata katıp onu bütünleştirerek ben yine çözümün demokraside olduğuna inanıyorum’ demişti. Onu Yassı ada’ya tıkanlara verdiği cevap, yine demokrasiydi” dedi.

Adnan Menderes’in gelini ve Aydın Menderes’in eşi, Ümran Menderes de yardım alarak konuşma yapacağı platforma çıktı. Menderes “Yaşananlar çok acı. Keşke güzel ülkemiz bunları yaşamasaydı. Artık günümüzde ihtilallerin, güzel ülkemize ne getirdiği, ne götürdüğü tartışılmaya başlandı. Bu da çok önemli. Aradan bunca yıl geçmiş olmasına rağmen Türkiye demokrasi şehitlerini unutmadı. Bu da yüreğimizi rahatlatıyor” dedi.