Bir asırlık taziye!

Erdoğan’dan tehcirin 99. yıldönümü öncesi sürpriz açıklama: “Ermenilerin huzur içinde yatmalarını diliyor, torunlarına taziyelerimizi iletiyoruz...”

BAŞBAKANLIK’TAN ‘Sayın Başbakanımızın 1915 olaylarına ilişkin mesajı’ başlığıyla bir açıklama yapıldı. İlk kez bir Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı, Ermenistan’ın soykırımın yıldönümü olarak kabul ettiği 24 Nisan öncesinde taziye mesajı yayınlamış oldu.

9 dilde yayınlandı

İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca, Arapça, Rusça, Doğu ve Batı Ermenice, Türkçe yayımlanan açıklama, “Ermeni vatandaşlarımız ve dünyadaki tüm Ermeniler için özel bir anlam taşıyan 24 Nisan, tarihi bir meseleye ilişkin düşüncelerin özgürce paylaşılması için değerli bir fırsat sunmaktadır” ifadesiyle başladı. Osmanlı’nın son yıllarının tüm etnik kökenden vatandaşlar için ‘acılarla dolu zor bir dönem’ olduğu ifade edilen açıklamada şöyle denildi:

“Adil bir insani ve vicdani duruş, din ve etnik köken gözetmeden bu dönemde yaşanmış tüm acıları anlamayı gerekli kılar. Tabiatıyla ne bir acılar hiyerarşisi kurulması ne de acıların birbiriyle mukayese edilmesi ve yarıştırılması acının öznesi için bir anlam ifade eder. Atalarımızın dediği gibi ‘ateş düştüğü yeri yakar. Osmanlı vatandaşı herkes gibi Ermenilerin de o dönemde yaşadıkları acıların hatıralarını anmalarını anlamak ve paylaşmak bir insanlık vazifesidir.”

‘Empati ve hoşgörü’

“1915 olaylarına ilişkin farklı görüş ve düşüncelerin serbestçe ifade edilmesi; çoğulcu bakış açısının, demokrasi kültürünün ve çağdaşlığın gereğidir. Türkiye’deki bu özgür ortamı, suçlayıcı, incitici, hatta bazen kışkırtıcı söylem ve iddiaları seslendirmek için vesile görenler de bulunabilir. Ne var ki, tarihi meseleleri hukuki boyutlarıyla birlikte daha iyi anlamamız, kırgınlıkları yeniden dostluklara dönüştürmemiz mümkün olacaksa, farklı söylemlerin empati ve hoşgörüyle karşılanması ve bütün taraflardan benzer bir anlayışın beklenmesi tabiidir.”

‘Bahane edilmesin’

Açıklamada, Türkiye’nin evrensel hukuka uyumlu düşüncelere olgunlukla yaklaştığı belirtilerek, şöyle devam edildi: “Fakat 1915 olaylarının Türkiye karşıtlığı için bir bahane olarak kullanılması ve siyasi çatışma konusu haline getirilmesi de kabul edilemez. 1. Dünya Savaşı esnasında yaşanan hadiseler, hepimizin ortak acısıdır. Bu acılı tarihe adil hafıza perspektifinden bakılması, insani ve ilmi sorumluluktur. Her din ve milletten milyonlarca insanın hayatını kaybettiği dünya savaşı esnasında, tehcir gibi gayr-ı insani sonuçlar doğuran hadiselerin yaşanmış olması, Türkler ile Ermeniler arasında duygudaşlık kurulmasına ve karşılıklı insani tutum ve davranışlar sergilenmesine engel olmamalıdır.”

‘Torunlara taziye’

“Etnik ve dini kökeni ne olursa olsun yüzlerce yıl bir arada yaşamış, sanattan diplomasiye, devlet idaresinden ticarete kadar her alanda ortak değerler üretmiş Anadolu insanları, yeni bir gelecek inşa edebilecek imkân ve kabiliyetlere bugün de sahiptir. Kadim ve eşsiz bir coğrafyanın benzer gelenek ve göreneklere sahip halklarının, geçmişlerini olgunlukla konuşabileceklerine, kayıplarını kendilerine yakışır yöntemlerle ve birlikte anacaklarına dair umut ve inançla, 20. yüzyılın başındaki koşullarda hayatlarını kaybeden Ermenilerin huzur içinde yatmalarını diliyor, torunlarına taziyelerimizi iletiyoruz. Aynı dönemde benzer koşullarda yaşamını yitiren, etnik ve dini kökeni ne olursa olsun tüm Osmanlı vatandaşlarını da rahmetle ve saygıyla anıyoruz.”

Ortak komisyon kuralım çağrısı

Açıklamada, bugünün dünyasında tarihten husumet çıkarmanın ‘ortak geleceğin inşası’ için yararlı olmadığı ifade edilerek, şöyle denildi: “Zamanın ruhu, anlaşmazlıklara rağmen konuşabilmeyi; karşıdakini dinleyerek anlamaya çalışmayı; uzlaşı yolları arayışlarını değerlendirmeyi; nefreti ayıplayıp saygı ve hoşgörüyü yüceltmeyi gerektirmektedir” denildi. Açıklamada, ortak tarih komisyonu kurulması çağrısının geçerliliğini koruduğu belirtilerek, “Türk, Ermeni ve uluslararası tarihçilerin yapacağı çalışma, 1915 olaylarının aydınlatılmasında ve tarihin doğru anlaşılmasında önemli bir rol oynayacaktır. Arşivlerimizdeki yüzbinlerce belge, bütün tarihçilere sunulmaktadır” denildi.

Bahçeli tepkili CHP temkinli

MHP lideri Devlet Bahçeli, Başbakan Erdoğan’ın açıklaması sorulunca, “Bunun değerlendirilecek hiçbir yanı yok. Bu millete bu kadar eziyet fazla” dedi. CHP’li Faruk Loğoğlu ise, en dikkati çekici kavramın taziye kelimesi olduğunu söyledi. Loğoğlu, “Hiçbir sakınca yok. Bundan gocunmamak lazım. Ama hangi ortamda, hangi vesile ile? Niçin bu kadar geç kalındıktan sonra, yıllarca iktidarda olan bir başbakan 2014’ü seçiyor” dedi.

‘Hep adım atan taraf biz olduk’

Başbakan sorular üzerine, şunları söyledi: “Osmanlı vatandaşlarının içerisinde farklı vatandaşlar da öldü aynı dönem içinde. Hepsine rahmet diliyoruz ve kendileriyle ilgili yaptıkları anma törenleri vesaire bunların makul olmasından daha normal ne olabilir. Bizim atmamız gereken adımdan öte, karşı tarafın atması gereken adım var. Biz hep adımları attık, atan taraf, atak da biz olduk. Geçenlerde Dışişleri Bakanım Ermenistan’daydı. İsviçre ile yaptığımız görüşmeler var, onlar bu konuda önemli adımlar atıldı. Alman mahkemelerinin verdiği karara rağmen şimdi onların karşı atağı var, yani işi çözmek değil, uzatmak gibi bir dertleri söz konusu.”