'Başa çuval geçirme'

Sayıştay’ın kamu idarelerini denetlemesi tırpanlanıyor

Değişiklikle Sayıştay, kamu idarelerinin paralarını nasıl kullandığını denetleyemeyecek. Muhalefet, tasarının yasalaşması halinde üç kritik raporun işlem görmeyeceğini savunuyor. AKP ise Sayıştay’ın idarenin yetkisine müdahale ettiğini ileri sürüyor.

Hükümet, devlet kurumları ve belediyelerin kamu kaynaklarını doğru ve etkin kullanıp kullanmadığına ilişkin denetimi kaldırıyor. Halen Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmekte olan Sayıştay Yasa Teklifi’nde AKPli milletvekillerinin getirdiği son dakika önergesiyle yapılan değişikliğe göre, bu denetimi Meclis adına yapan tek kurum olan Sayıştay da artık böyle bir denetim yapamayacak.

Böylece kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları, belediyeler, özel kanunlarla anonim ortaklık şeklinde kurulmuş olanlar da dahil tüm kamu idareleri ve bunlara bağlı her tür idare, kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler, harcadıkları kamu parasını etkin ve doğru kulladığı, kamu zararına yol açıp açmadığı konusunda “kamu zararı” denetiminden kurtulacak. KİT’leri denetleyen Yüksek Denetleme Kurulu da yasayla Sayıştay’la birleştirildiğinden, yasanın bu haliyle çıkması durumunda KİT’lerde bu denetimden kurtulmuş olacaklar. Böylece kamu parasını kullanan idareler, harcamalarını yaparken herhangi bir denetim tedirginliği yaşamayacaklar.

Denetimden kurtuldular

Denetimin kaldırılmasına yolaçan değişiklik önceki akşam Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmekte olan Sayıştay Kanun Teklifi’nin “tanımlar” maddesine AKPli milletvekillerinin verdiği önergeyle yapıldı. Buna göre sözkonusu hükmün Sayıştay’ın denetim yetkisini tanımlayan maddeden, ‘’kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının incelenmesi’’ cümlesi son dakika önergesiyle çıkarıldı. Böylece Sayıştay’ın denetimi kapsamındaki kamu idareleri ve bağlı ortaklıklar, belediyeler, sosyal güvenlik kuruluşları başta olmak üzere tüm kamu idareleri artık, harcadıkları kamu parasıyla ilgili kamu zararı yaratıp yaratmadığı konularında denetlemeyecek.

Örneğin kendisine hesaplananan belirli bir tutarda ödenek tahsis edilen Karayolları, bu parayla vaat edilenden daha az yol yaparsa Sayıştay, yaptığı denetimin ardından sözkonusu idareyle ilgili rapor düzenleyebilir ve bu rapor Meclis’te görüşülebilirdi. Raporda yer alan tespitlerin niteliğine göre ilgili idare yönetimi ve karar vericilerle ilgili de hukuki süreçler de başlatılabilirdi. Ancak yeni durumda Sayıştay ne böyle bir denetim yapabilecek, ne de rapor düzenleyebilecek. Böylece olası bir kamu zararı da inceleme konusu olamayacak.

Aynı şekilde yasanın bu haliyle çıkması durumunda, Sayıştay’ın, örneğin A belediyesinin, ihtiyaç bulunmamasına rağmen belediyenin her yıl kaldırım taşlarını yenilediğini tespit etmesi, bununla ilgili değerlendirme yapması ve rapor hazırlayarak Meclis’e göndermesi sözkonusu olmayacak. Böylece sözkonusu belediye de kamu harcamaları açısından böyle bir inceleme soruşturmadan kurtulmuş olacak.

KİT’ler de denetim dışında

Halen mevcut yasalara göre Kamu İktisadi Teşekkülleri ve KİT statüsünde olan kurumlar Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu (YDK) tarafından denetleniyor. Ancak sözkonusu Sayıştay Yasa Teklifi, YDK’yı da Sayıştay’la birleştiriyor. Yani YDK ortadan kalkıyor ve yetkileri yeni Sayıştay’a geçiyor. Böylece son dakika önergeyle yapılan değişiklik böylece KİT’lerin de kamu zararı konusunda denetlenmesinin önüne kapatacak. Yeni Sayıştay, KİT’lerle ilgili kamu kaynaklarının etkin kullanılıp kullanılmadığını inceleyip denetleyemeyecek.

‘Sayıştay müdahale ediyor’

Öte yandan Sayıştay’la ilgili bu önergenin gerekçesi sorulduğunda AKPli Bekir Bozdağ, “Genel Kurul’a getirilen kanun tekliflerinde değişiklik yapmak Meclis’in yetki alanında olan bir konudur. Önerge vardır, burada görüşülmüştür ve milletvekillerinin oylarıyla kabul edilmiştir. Düzenleme anayasa ve iç tüzüğe uygundur’’ diye konuştu. Ancak muhalefet milletvekillerinin değişikliğe sert tepki göstermesi ve ısrarla gerekçesini sormaları üzerine sıralardaki AKP milletvekillerinin “Sayıştay idarenin yetkisine müdahale ediyor. Bu düzenlemeyle artık müdahale edemeyecek” değerlendirmesini yaptıkları öğrenildi.

'Sayıştay'ın başına çuval geçiriliyor'

CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi halen Sayıştay Genel Kurulu’na gönderilmemiş kamu zararı raporlarıyla ilgili kritik değerlendirmeler yaptı: “Bu düzenlemeyle artık Sayıştay, idarelerin kamu kaynağını doğru düzgün etkin verimli kullandı mı kullanmadı mı bunu denetleyemeyecek.

Yani bir idarenin yaptığı harcama mevzuata uygun olabilir. Ama idare 5 liraya yapılacak şeyi 15 liraya yaptırmıştır. Bunun da objektif bir gerekçesi yoktur. Böyle bir durumda Sayıştay bakar ve bir değerlendirme yapar, rapor hazırlar. Bunu da Meclis’e gönderir. Yeni durumda bu yetki ortadan kaldırıyor. Bu yetki Sayıştay’dan alınıp da bir başka kuruma verilmiyor. Dikkat edin. Artık Sayıştay da dahil hiçbir kurum böyle bir denetim yapamayacak. Bu Sayıştay’ın başına çuval geçirilmesidir. Bu tesadüfi bir gelişme, önerge değil. Sayıştay, 15 yıldır performans denetimini yürütüyor, şimdi bu düzenlemeyle bu denetim tarihe karıştı.

Bunun nedeni, Sayıştay’ın gündeminde bulunan bazı performans denetim raporlarının işleme konulmaması ihtiyacı. Karadeniz Sahil Yolu, Deriner Barajı ve hafif raylı sistemler konusunda, Sayıştay’ın performans denetim raporları var. Bu raporlarda ciddi ölçüde kamu zararları tespit edilmiş durumda.

“Raporlar bekletiliyor”

Raporların düzenlenmesinden sonra Sayıştay ilgili kurumların görüşlerini almıştır. Bu görüşler Mart 2010’da Sayıştay’a intikal etti. Ancak o tarihten bu yana raporlar, Sayıştay Başkanı tarafından görüşülmek üzere Sayıştay Genel Kurulu’na gönderilmedi. Bu raporlar bekletiliyor. Yasa teklifi bu haliyle yasalaşırsa, bu 3 rapor işlem görmeyecek, iddia edilen kamu zararları da hiçbir zaman gündeme gelmeyecek, soruşturmaya konu olmayacak. Parlamento açısından bir lekedir bu.”