ABD’lilerin kör bahaneleri var

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Tahran’daki 3’lü zirvenin ardından yurda dönerken uçakta gazetecilere önemli açıklamalar yaptı. Soruları da yanıtlayan Erdoğan, şu mesajları verdi…

- SİYASİ ÇÖZÜM ŞART: Suriye’de askeri değil siyasi çözümden yanayız. Bunun için Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması, terör unsurlarının etkisiz hale getirilmesi ve oldu bittilere izin verilmemesi gerekiyor. Suriye’de 7 yıldır devam eden savaşın daha büyük insani dramlar üretmesine müsaade etmemeliyiz.

- OLDU BİTTİYE İZİN YOK: Suriye’de DEAŞ ve PYD-YPG başta olmak üzere bütün terör örgütlerinin temizlenmesinden yanayız. Sahada oldu bittilere izin vermeyeceğimizi Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı hareketleriyle de ortaya koyduk. Bütün dünyanın yakından takip ettiği İdlib konusunda olumlu bir netice alacağımıza inanıyorum .

- KABUL EDİLEMEZ: Suriye’de DEAŞ ve PYD-YPG başta olmak üzere bütün terör örgütlerinin temizlenmesinden yanayız. Halep, Doğu Guta gibi yerlerden gelen ılımlı muhalifler de şu anda İdlib’te bulunuyor. Nusra gibi unsurlar bahane gösterilerek sivillere yönelik saldırıları kabul edemeyeceğimizi ifade ettik. Bu, büyük insani drama ve yeni bir göç dalgasına da neden olur. Türkiye bunun bedelini ödemek durumunda kalmamalıdır.

- ATEŞKES MUTABAKATI: (İdlib’le ilgili olarak zirvenin Türkiye açısından en memnuniyet verici boyutu nedir?) Ateşkes rejiminin sürdürülmesi konusunda mutabakatın oluşması. Bu 12 maddelik Ortak Açıklama’ya da yansıdı. Özellikle 3. ve 4. maddelerin altını çizmek lazım. Açıklamada, silahların bırakılmasına işaret ediliyor. Metinde tabii ki diplomatik bir dil kullanılıyor. Ama bunu, silahların bırakılması veya ateşkes gibi bir ifadeyle ortaya koyarsak, o zaman daha iyi anlaşılır. Bölgeye çok daha iyi mesaj olur.

- İRAN’IN BEKLENTİSİ FARKLI: (Esad’ın operasyona hazırlandığı söyleniyor. PKK, Türk solunun marjinal gruplarından da isimler telaffuz ediliyor. Konuşmanızda siz Fırat’ın Doğusu’ndan bahsederken Ruhani bu yaklaşıma olumlu bakıyor gibi görünüyor. Yani Fırat’ın Doğusu’nun temizlenmesine dair… Bu çelişki nasıl aşılacak? Bir yandan rejim terör örgütleriyle beraber, bugün de (dün) İran sizin açıklamanızı destekler nitelikte bir açıklamada bulundu. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?) İran’ın Fırat’ın Doğusu ile ilgili beklentileri daha farklı. Bizim orada konsolosluk açma suretiyle süreci hızlandıralım diye beklentileri var. Ama bizim şu anda oralarda konsolosluk açma niyetimiz yok. Onlar sonraki işler. Anayasa, seçim, bir defa netleşsin, ondan sonra bunları düşünme noktasına geliriz.

- REJİMLE İLİŞKİMİZ YOK: (Ruhani, Suriye’deki mevcut yönetimle işbirliği yapılması yönündeki beklentilerini ifade etti. Bizim bu konudaki yaklaşımımız nedir? Çözümün, mevcut Suriye hükümetiyle görüşülerek üretilmesi gerektiğinden söz etti.) Yani bu sadece Rusya ile İran’ın yaptığı bir iş. Bizim şu anda rejimle böyle bir şey yapmamız söz konusu değildir. Bizim sadece Suriye halkıyla ilişkilerimiz var. Bunlar da ağırlıklı olarak ılımlı muhaliflerdir. Ilımlı muhalifler ile bizim ilişkimiz var. Ama terör gruplarıyla değil. Rejimle ise zaten söz konusu değil. Ha, seçim yapılır, yeni anayasa ile beraber halkın seçtiği bir iktidar iş başına gelir, o ayrı mesele…

- PUTİN’LE BİR ARAYA GELECEĞİZ: (Zirve sonrasında İdlib’de sivillere yönelik katliam olabileceği endişemiz tamamen ortadan kalktı mı?) Ateşkes rejiminin sürdürülmesi konusunda mutabakat önemli. Mutabakat, inşallah böyle bir şeyi getirir. Almanya seyahatinden sonra Putin’le tekrar bir araya tekrar gelebiliriz.

- İSTANBUL’DA 4’LÜ ZİRVE: (Rusya, Türkiye, Almanya ve Fransa’nın İstanbul’da gerçekleştireceği bir zirve söz konusu idi.) Bu ayın 14’ünde 4 ülkenin temsilcileri İstanbul’da bir araya gelecek. Ön hazırlıkları yapacak. Daha sonra da inşallah 4’lü olarak bizler, liderler olarak bir araya geleceğiz.

- SÖZLERİNDE DURACAKLAR: (3. ve 4. madde Türkiye’nin taleplerini yansıtıyor. Devam edecek teknik görüşmelerin kapsamı ne, içeriği ne olacak? En azından bombardımanın durması anlamında.) Silahların bırakılması dediğimiz ne? Bu... Bunu da Putin’le, başa baş görüşmemizden sonra, bir kere daha ayrıca konuştum ayrılırken. Kendisinden bunu rica ettik. İnanıyorum ki sözlerinde duracaklardır.

- EL KAİDE: (Terör örgütlerine dair liste söz konusu mu görüşmelerde gündeme gelen?) El-Kaide, Nusra ve benzeri örgütler.

- İNŞALLAH ÇİLE BİTER: (Suriye’de seçimden bahsettiniz... Seçime Esad da girer ve kazanırsa o zaman bizim tavrımız ne olur?) Biz tabi Esad’ı filan hiç konuşmuyoruz. Bütün mesele, oradaki seçmen potansiyelini ortaya çıkarmak. Suriye’nin içindeki seçmenler var, dışındaki seçmenler var, oluşacak seçmenler var... Bu yapı nasıl teşekkül edecek, bunu bir defa görmemiz lazım. Temennimiz odur ki inşallah Suriye’nin çilesi biter.

- YOL HARİTASI OLUŞACAK: (Suriye’deki terörist grupların silah bırakma işi nasıl olacak? Silahları Özgür Suriye Ordusu mu toplayacak? Zihninizdeki model nedir? Suriye’de Anayasanın oluşturulması hususunda. Halihazırdaki durum nedir?) Anayasanın oluşturulması süreciyle ilgili olarak rejim, ılımlı muhalifler, ayrıca ülkedeki STK’lar 50’şer isim vermişlerdi. Bunların içinden bir ekip belirlenecek. Temennimiz bu işin bir an önce başlaması. Yol haritası oluştuktan sonra, karşılıklı bir araya gelişlerle tecrübeleri paylaşmak ve seçim takviminin ortaya çıkarılması önemli olacak.

- SİLAHLARIN SUSMASI ÖNEMLİ: (Silah bırakma konusu nasıl olacak?) Orada ateşkes ifadesini kullandık. Onlar silah bırakma olarak ifade ettiler. İdlib’de en azından silahların susması bile şu anda önemli gelişmedir.

- TAHLİYEYİ KONUŞMADIK: (İdlib’de sivillerin tahliyesi söz konusu mu? Tahliye, nasıl olacak?) Tahliye mi? Böyle bir şey konuşmadık. (Bölgenin teröristlerden temizlenmesi nasıl olacak?) Teröristlerin tahliyesine yönelik konuşma olmadı.

- ABD’YLE AYNI SAFTA DEĞİLİZ: (Rusya’nın bölgedeki YPG varlığına yönelik tavrında değişiklik var mı? ABD ile Türkiye uzun süredir ilk kez İdlib konusunda aynı safta yer alıyor gibi gözüküyor. Acaba iki ülkenin oradaki öncelikleri örtüşüyor mu birbiriyle?) İdlib konusunda şu an itibarıyla ABD ile tümüyle aynı safta yer aldığımızı söyleyemeyiz.

- DOĞRU YAKLAŞIM DEĞİL: (ABD de rejimin ve Rusya’nın müdahalesine karşı çıkıyor. O anlamda.) Oradan değil, onların kör bahaneleri var. Nedir o kör bahane? ‘Kimyasal silah kullanırsanız, biz şöyle yaparız, böyle yaparız’ diyorlar... Bize göre, sadece kimyasal silah tehdidi üzerinde durmak, konvansiyonel silahlarla yol açılan ölümlere aldırmamak doğru bir yaklaşım değil.

- ABD SÖZÜNÜ TUTMUYOR: Birinci Dünya Savaşı sonrasındaki süreçte ortaya çıkan, sadece kimyasal silah odaklı o yaklaşımın güncellenmesi lazım. Bu hususta Rusya’ya büyük görev düştüğünü de ifade ettik. ‘BM Güvenlik Konseyi’ndesiniz. Bunu gündeme getirin, bu işi BM’de çözmek lazım’ dedik. ABD, Suriye’de olup bitenleri şu anda tamamen tribünden seyreden bir seyirci konumunda. Hiçbir sözünün arkasında değil.

- AMERİKA 2 ÖRGÜTÜ BESLİYOR: Münbiç’te sözünü tuttu mu? 90 gün dedi, geçti 90’ı. Yeniden terör örgütlerini oraya sokmanın gayretinde. Aynı şeyi Deyrizor’da yaptı. Deyrizor’dan şu anda terör örgütlerini, PYD’yi, YPG’yi besliyorlar. Neyle? Petrolle... Orada ciddi petrol gelirleri var terör örgütünün. 300 milyon dolarlık ham petrol geliri söz konusu terör örgütlerinin. İşlenmiş halini düşünün. 700-800 milyon doları bulur. Bu rakamı Putin’e söyledim, şaşırdı... Adamlar kaynakları böyle üretmişler onlara. Onun için şu anda Amerika orada sadece o iki terör örgütünü besliyor. Onları maşa olarak kullanıyor.

- GERÇEĞİ GÖRMELİYİZ: Geçen gün Hulusi Bey’le (Akar) konuştuk. Yani, şu anda 18 bini aşkın TIR Suriye’nin kuzeyine silah, mühimmat taşımış vaziyette. 3 bin kargo uçağı aynı şekilde silah, mühimmatı oraya götürüyor. Orada kurulmuş üsler var. Bu üsler, bunlarla besleniyor. Yani, gerçeği görmemiz lazım.

Doğu Akdeniz’deki doğalgaz oyunu

(Suriye’nin başına gelenlerin arka planında ABD’nin İsrail’le bölgede hakim olma, Rusya’nın bölgede kalma hesapları, bir de sanki yeni bulunan Doğu Akdeniz’deki doğalgaz rezervlerinin geleceği de büyük rol oynuyor. Bu konuda neler söyleyebilirsiniz?) Doğu Akdeniz’deki doğalgaz rezervleriyle ilgili herkes bir şeyler söylüyor. Bu kadar hamle ettiklerine göre herhalde gaz bol... Biraz bol, öyle görünüyor. ABD buranın üzerinde oyun oynuyor. İsrail, Fransa oynuyor. Biz de kendi değerlendirmemizi yapıyoruz elbet... Şu anda tabii Rusya’nın oradaki tatbikat meselesi de var. Çin’le yapacakları tatbikat da çok büyük.

MALİYET ÖNEMLİ: (Doğu Akdeniz doğalgazının Akdeniz üzerinden Yunanistan ve oradan Avrupa’ya götürülme ihtimalinin zor olduğu söyleniyor. Tek çare Kıbrıs üzerinden Türkiye’ye gelmesi ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya gönderilmesi ihtimali var. Doğu Akdeniz’deki gaz, Türkiye’yi çok daha önemli hale getiriyor... 2-3 trilyon dolarlık bir rezervden bahsediliyor.) Orada Amerika’nın, Fransa’nın, İsrail’in tavırlarının yanı sıra tabii ki maliyet de belirleyici olacaktır.

Canlı yayından haberimiz yoktu

(Zirvenin içeriğine kadar canlı yayınlanması da dikkati çekti. O anda mı canlı yayın kararı verildi, önceden planlama var mıydı?) Canlı yayınlanacağından haberimiz yoktu. Ama hayırlısı olmuş, isabet olmuş.

İsrail ve Mısır’dan adımlar gelebilir

(Hollanda ile büyükelçilerin atanması ile bir yere geliniyor. Bazı normalleşme beklenen ülkelerde de bir adım gelebilir mi? Mesela İsrail konusunda, belki Mısır’la.) Hollanda’da karşılıklı oldu... Mısır’da da şu anda elçilik ve bakanlar noktasında sıkıntımız yok. Sadece bizim seviyemizde var... Olmayacak diye bir şey olmaz... Gelişmelere göre Avusturya ile de olabilir...

Havaalanı açılışında erteleme olmayacak

(İstanbul’daki üçüncü havalimanının açılışının bir ay ertelenmesi talebi geldi mi önünüze?) Benim önüme öyle bir talep gelmedi. Yalnız ayın 23’ünde orada Teknofest çerçevesinde önemli bir gösteri olacak. Orada F-16’yla uçulacak. Savunma Bakanımız Hulusi Bey ve Hava Kuvvetleri Komutanımızla birlikte F-16’yla yapılacak uçuşa programım elverirse ben de katılabilirim.