Bu yılki Dünya Kupası'nın galibini 'rakım' mı belirleyecek?
Dünya Kupası 24 yıl aradan sonra ilk kez "yüksek rakımlı" bir ülkede yapılıyor. Maçların yapılacağı 10 stadyumdan 7'sinin yüksek rakımlı bölgelerde yer alması tartışma başlattı
32 ülkenin katılacağı Dünya Kupası 10 stadyumda oynanacak. Bu stadyumların 7'si yüksek rakımlı bölgelerde yer alıyor. Sadece üç stadyum insan vücuduna etki etmeyen daha bol oksijenin bulunduğu deniz seviseyinde. Her 1000 metrede futbolcuların performansı yüzde 6 ila 9 oranında bir düşüşe neden oluyor. Ayrıca yüksek rakımlarda topun hareketleri de değişiyor.
BREZİLYA YÜKSEK RAKIMDA OYNAMAYACAĞINI AÇIKLAMIŞTI
Brezilya'nın Flamengo takımı 2007 Güney Amerika Futbol şampiyonasında Bolivya'nın Real Potosi takımı ile eşleşti. İki takım Anders dağlarında yaklaşık 4 bin metre yükseklike karşı karşıya geldi. Futbolda dünyaca ünlü Samcacılar kısıtlı oksijen ve bol yağmurlu bir ortamda oynanan maçta 2-0 geriye düştü. Futbolcuların çoğu rakımın etkilerini silebilmek için oksijen takviyesi yapmak zorunda kaldı. Flamengolar sahadan 2-2 berabere ayrıldı.
Ancak Brezilya, bundan sonra yüksek rakımdaki karşılaşmalara katılmayacağını ilan etti ve FİFA'ya şikayette bulundu. FİFA üç ay sonra 2500 metreden yüksekte olan statlarda uluslar arası karşılaşmaların yasaklanması yönünde karar aldı.
Futbolcu olmasıyla bilinen Bolivya Devlet Başkanı İvo Morales, FİFA'nın karanını protesto etmek için formasını giyerek 3 bin 700 metre yükseklikte futbol oynadı. Ancak karar değişmedi. Güney Afrika'da 11 Haziran'da başlayacak olan 2010 Dünya Kupası, rakım sorunun tekrar gündeme getirdi. Spor mühendisleri Steve Haake ve Simon Choppin, şampiyonanın galibini rakımın belirleyeceğine yönelik bir araştırma hazırladı.
YÜKSEKLİK SPORCULARI NASIL ETKİLİYOR?
Afrika kıtası dünya kupasına ilk kez ev sahipliği yapıyor. 1930 yılında başlayan ve her 4 yılda bir yapılan şampiyona 24 yıl aradan sonra ilk kez "yüksek rakımlı" bir ülkede yapılıyor. 32 ülkenin katılacağı karşılaşam 10 stadyumda yapılacak. Bu stadyumların 7'si deniz seviyesinin üzerinde. Kimi statların deniz seviyesinden yüksekliği ise bin 718 metreye kadar çıkıyor.
Yapılan araştırmalara göre deniz seviyesi ve deniz seviyesinin 500 metre üzerine kadar olan rakımlarda sporcu etkilenmiyor. Ancak rakım 500 metrenin üzerine çıktığında havadaki oksijen miktarı azalmaya başladığından sporcuların kanlarındaki oksijen miktarı da paralel olarak azalma gösteriyor ve futbolcuların performansını etkiliyor. FİFA dünya kupası öncesinde hemen uzmanlardan oluşan bir kurul kurdu.
Kurulun yaptığı araştırmalar sonucunda 2 bin metre altında oynanan futbol maçlarının rakımdan etkilenmediği rapor edildi. Bir bireyin rakımdaki performansı dakika başına aldığı oksijen mikatrının litre bazında ölçümü olan VO2 ile değerlendiriliyor.
100 metreden sonra her 1000 metrede insan performansı yüzde 6 düşüş gösteriyor. Yani Güney Afrika'nın en yüksekteki Ellis Park Stadyumu'nda oynanacak olan karşılaşmaya çıkan futbolcular yaklaşık yüzde 14 performans düşüklüğü gösterecek.
RAKIM TOPUN HAREKETİNİ NASIL ETKİLİYOR?
Bir diğer faktör ise yüksek rakımda topun hareketlerinin değişmesi. Oksijen azlığının olduğu yüksek rakımlarda topun hava ile sürtünme katsayısı da azalıyor. Örneğin deniz seviyesinde ceza sahası dışından çekilen bir şut, aynı hızla 1700 metre yükseklikte çekilen şutla farklılıklar gösteriyor. Top kaleye 0.8 saniye daha erken ulaşıyor. Bu da iki top çapı mesafesine denk geliyor. Yani kaleci yüksek rakımda topu tutmak için geç kalabilir.
STADYUMLAR/RAKIM/KAPASİTE
Green Point /9m/ 66 bin 6 kişilik
Nelson Mendela Bay /20m/ 46 bin 82 kişilik
Moses Mabhida /13m/ 69 bin 957 kişilik
Mbombela /69m/ 43 bin 589 kişilik
Royal Bafokeng /1179m/ 44 bin 530 kişilik
Peter Mobaka /1289m/ 45 bin 264 kişilik
Loftus Versfeld /1369m/ 49 bin 365 kişilik
Free State /1404m/ 45 bin 58 kişilik
Soccer City /1071m/ 88 bin 460 kişilik (final burada oynanacak)
Ellis Park /1718m/ 61 bin 639 kişilik
