Yumurtlama ilacını 3 aydan fazla kullanmak sakıncalı

Medicana Hastanesi Yardımcı Üreme Teknikleri Merkezi Başkanı Doç. Dr. Süha Sönmez, 2008’de yapılan bir araştırmanın sonucunu hatırlatıp, uyarıyor: Kadında yumurtlamayı sağlayan ilaç, 3 dozdan fazla alındığında bebeğin omuriliğinde sorun oluşabilir.

Amerika’da Hastalıkların Kontrolü ve Önlenmesi Merkezi’nin yaptığı son araştırmaya göre, tüp bebek yöntemiyle doğan bebeklerde neden daha fazla sağlık sorunu riski olduğu bilinmiyor. Uzmanlar risklerin doğrudan kısırlık sebebiyle ilintili olabileceğini ya da tedavide kullanılan ilaçlardan kaynaklanabileceğini düşünüyor. Yani anormal doğumlarda ilaçlar mı, kullanılan tedavi yöntemi mi yoksa kısırlığın kendisi mi rol oynuyor tam olarak bilinmiyor. Bahçelievler Medicana Hastanesi Yardımcı Üreme Teknikleri Merkezi Başkanı Doç. Dr. Süha Sönmez ise tüp bebek tedavisinde kullanılan 7 ilaçtan birinin çok fazla verilmesi halinde bebeğin omuriliğinde problem doğabileceğinin yapılan bir araştırmayla belirlendiğini söylüyor. Bu nedenle uzmanların tedavi esnasında çok dikkatli olduklarını belirten Dr. Sönmez, ilacın 3 aydan fazla kullanılmadığının da altını çiziyor.

7 ilaç kullanılıyor

Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlarla ilgili araştırmalardan çıkan sonuç nedir?

Tedavide 7 ilaç kullanılıyor. 2008’de bu ilaçları kullanarak gebe kalmış 1202 vaka üzerinde yapılan bir araştırmaya göre; ilaçlardan 6’sında anomaliye neden olacak herhangi bir etki gözlenmedi. Ancak Clomiphene Citrate adlı bir ilacın 3 aydan fazla kullanıldığında olumsuz etkileri olduğu tespit ediliyor.

Neler görülüyor?

Araştırma sonucuna göre bu ilaç yüzde 1 olan anomali (sağlıksız) riskini 1.4’e çıkarıyor. Bu ilacı eğer 3 aydan fazla kullanırsanız ve hasta hamile kalırsa bunların bebeklerinde nöral tüp defektleri dediğimiz omiriliğe bağlı bir hastalık oluşuyor. Omurilikte yer yer boşluklar oluşuyor. Ya da erkek bebeklerde idrar deliğinin ucunda değil de altında görüldüğü bir hastalıktır. Omurilikte yer yer boşluklar oluyor, kapanmıyor.

Ne işe yarıyor bu ilaç?

Her kadın normalde her ay 1 tane yumurta üretir. Tek bir yumurtayı alıp, onu döllemeye kalkıp tekrar transfer etmek istediğimiz zaman şans çok düşük olur. O yumurta döllenmeyebilir. Ama biz bir kadından 10-15 adet yumurta alırsak, erkekten de gelen spermlerle birden fazla embriyo oluşturabiliriz. Onların içinden de en iyi 2 veya 3 tanesi tekrar anneye transfer ederek gebelik şansını artırmış oluruz. İşte bu ilaç yumurtlamaya yarıyor. Çok sık kullanılan bir ilaç ve yaklaşık 50 senelik mazisi var. Ama eğer 3 defadan fazla kullanıldığında bazı etkileri oluyor. O yüzden bu ilacı 3 kereyle sınırlandırdık zaten. Biz 5-6 defa kullanmayız. Sadece 3 kere kullanırız. Eğer kadın gebe kalmazsa başka ilaçlara geçeriz.

Bu ihmal edilebilir bir artış mı?

Bu ilacı kullanarak 1 hasta bile fazla anomalili doğuyorsa bu bir insandır niye olsun diyebiliriz. Diğer taraftan da 1 tanesi hasta doğuyor ama 99 tanesi de normal doğuyor. O kadar infertil (kısır) insan varal bebeğe sahip oluyor. Bir de şu açıdan bakmak gerek. Tamam bebek idrar deliği farklı yerde doğdu ama tedavisi var. Omurilik rahatsızlığının tedavisi zor. Bir seri ameliyatlar söz konusu olabilir ama çocuk sakat kalabilir.

Böyle durumda ne yapılıyor?

Bu tür ya da down sendromlu ya da başka türlü anormallikler tespit ettiğimizde aileye söylüyoruz ve gebeliği sonlandırıyoruz. Mesela bir annenin ikiz bebeği vardı. Gebeliğin 3’üncü ayında yaptığımız muayenesinde bebeklerden birinin sağlam diğerinin hasta olduğunu tespit ettik. Bebeğin karın duvarı gelişmemişti, bağırsakları dışardaydı. Anne karnındayken onu sonlardık. Anne diğer bebeği dünyaya getirdi.

DOÇ. DR. BÜLENT URMAN: Tüp bebeklerde en çok kalp hastalıkları görülüyor

Şimdiye kadar doğan tüp bebeklerde hangi anormallikleri tespit ettiniz?

14 yılda 7 binden fazla tüp bebek doğurttuk. 20 bine yakın uygulama yapıldı. En az 7 bin bebek doğmuştur. Raporda belirtilen yemek borusunun olmaması, popo deliğinin kapalı olması gibi anormallikleri hiç görmedik. Bir tane hastada bile olmadı. Kalp defektlerini gördük. Ama kalp defektlerini tüp bebek olmayanlarda da gördük.

Başka hangi hastalıklar var?

Kalp defektleri en sık görülen hastalık. En çok kalp delikleri, damar anomalileri görülür. Onun dışında yarık dudak, yarık damak, pipi deliğinin yanlış yerde açık olması da görülebilir.

Önemli olanların çoğunu zaten gebelik süreci içinde saptırıyoruz. Eğer rahatsızlıklar hayatla bağdaşmayan anomalilerse ya da doğduktan sonra düzeltilemeyecek bir anomali ise bu gebeliklere son veriyoruz zaten.

Kaç aylıkken anlaşılıyor?

Genellikle 4.5-5 ayken. Her şeyi erken saptama imkanınız yok. Bazı major anormallikleri veya beyin santral sinir sistemiyle ilgili defektler, diyaframın olmaması ya da kalpte çok daha önemli problem görülebiliyor. Bazıları çok daha erken, 3’üncü hatta 2’inci ayda bile görülebiliyor. Mesela kafa kemiğinin hiç olmaması çok daha erken görülebiliyor. Kalpte damar çıkış anomalileri bazen çok önemli bir defekt olabilir ama erken yakalanamaz, ancak geç yakalanabilir.

Kalp rahatsızlığında bir artış var mı?

Bütün hastaların hepsini takip edemediğimiz için bilemiyoruz. Hastaların hepsi burada doğurmuyor bir kere. Bazıları başka şehirde, başka hastanede doğuruyor. İskandinav ülkeleri ya da Amerika’daki gibi veri kayıt sistemleri yok. En büyük eksikliğimiz bu. Türkiye ile ilgili hiçbir toplumsal bazlı veriye ulaşılamıyor. Ne kanser, anormal doğum, en basitinden tüp bebekteki gebelik oranı bile bilinmiyor. Halbuki Avrupa’da Avustural’da bütün toplumun bütün bilgileri bulunuyor.

Risk olsa da doğururdum

5 yıldır çocuk hasretiyle yanan Esin-Hakan Yılmaz çifti şimdi ikiz bebek sevinci yaşıyor. Normal yoldan hamile kalamayan 27 yaşındaki Esin Yılmaz, bebek özlemi bir yana en çok 5 yıl boyunca eşin dostun baskısından sıkıntı yaşamış. “Niye bebeğiniz olmuyor?” sorusu içten içe üzmüş onu. Bir yıl önce yapılan tüp bebek tedavisinin ilki başarısızlıkla sonuçlanmış ancak 2’inci denemede bebeklerine kavuşmuş. Önceki gün dünyaya gelen ikizlere Miraç Ege ve Yusuf Han adını vermişler. Bebeklerin ikisi de sağlıklı. “Tüp bebek yöntemiyle doğan bebeklerde hastalık riskinin daha fazla olduğu iddia edildi. Buna rağmen yine de bebeklerini doğurur muydun?” sorumuza şu yanıtı veriyor: “Elbette doğururdum. Sonuçta hastalıkların tedavisi var. Doğurur, tedavilerini yaptırırdım. Normal doğan bebeklerde de türlü türlü hastalıklar oluyor. Annelik dünyanın en güzel duygusu. Bu duyguyu mutlaka yaşamak istedim. Tüp bebek yöntemiyle anne olduğum için büyük mutluluk yaşadım.

Yıllarca bu günü görmek için bekledim.”

SAYILARLA TÜP BEBEK

* 40 bin tüp bebeğimiz var.

* Türkiye’de 1989’da doğan ilk tüp bebekler bugün 19 yaşında.

* 2007’de 6 bin tüp bebek doğdu.

* Her yıl 40 bin çift tüp bebek tedavisi görüyor.

* Aileler tüp bebek için yılda yaklaşık 300 milyon dolar harcıyor.

* Her 100 çiftten 15’i üreme konusunda sorun yaşıyor. Yani 10 milyon çiftin 1,5 milyonunda kısırlık görülüyor.

* Doğal yollarla çocuk sahibi olamayıp uzmanlara başvuran çiftlerin yüzde 30-50’sinde sorun erkekten kaynaklanıyor.

* Bu erkeklerin yüzde 30-40’ında kısırlık nedeni tespit edilemiyor.

* Kadınlarda kısırlık oranı ise yaklaşık yüzde 40.

* Türkiye’de sperm ve yumurta bağışı kanunen yasak. Ancak her yıl kısırlık nedeniyle uzmanlara başvuran 150 bin çiftten yüzde 5-10’u sperm veya yumurta bağışına ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle her yıl yaklaşık bin 500 çift yurtdışındaki merkezlere başvuruyor.

* Tüp bebek yapmak isteyen çiftlerin ilk uygulamadaki başarı oranı yüzde 50-55. Bu oran ikinci tüp bebek denemesinde yüzde 75-80’e yükseliyor. Üçüncüde yüzde 85-90’a çıkıyor.

YARIN:

Tüp bebek tedavisindeki son gelişmeler neler?

Alkol ve sigara kullananların şansı ne kadar?

Şişmanlık tedaviyi nasıl etkiliyor?