Vertigo nasıl tedavi edilir?

Baş dönmesi ile görülen hastaların çok önemli bir kısmında doğru tanı konulduğunda tedavisi ve kontrolü mümkündür. Hasta çok iyi dinlenmeli, şikayetleri detaylı sorgulanmalıdır. En önemli aşama burasıdır.

Fizik muayene sonrası denge ve gerekirse odyolojik testleri yapılarak tanıya ulaşılmalıdır.

Hastalığın seyri, tedavisi ve takibi hasta ile detaylı görüşülmelidir. Baş dönmesi (vertigo), kendi çevrenizde döndüğünüzü veya dünyanın sizin çevrenizde döndüğünü hissetmenizdir. Vertigo genellikle iç kulaktaki bir sorun yüzünden ortaya çıkar. Bazen gelip giden kısa baş dönmesi nöbetlerine neden olur, bazen de günlerce sürebilir. Bazı hastalar için vertigo, birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer ama tekrarlanabilir. Vertigo, ciddi bir sağlık sorunu halini alabilir ve mutlaka tedavi edilmesi gerekir.

Günümüzde en sık karşılaşılan hastalıklar “iyi huylu tekrarlayan pozisyon değiştirmekle ortaya çıkan baş dönmeleri (Benign paroksizmal pozisyonel vertigo, bppv), vestibuler migren, kronik vestibulopati ve Meniere Hastalığıdır”.

Sebepleri ve belirtileri nelerdir?

İyi huylu tekrarlayan pozisyon değiştirmekle ortaya çıkan baş dönmeleri (Benign Paroksizmal pozisyonel vertigo-BPPV) iç kulak kaynaklı baş dönmelerinin sık sebepleri arasında yer alır. Bu hastalıkta iç kulak denge duyusu üzerini örten katmandan ayrılan ve iç kulak sıvısı içinde serbest hareket eden mikroskobik tortuların neden olduğu baş dönmeleri görülür. Halk arasında daha çok iç kulak kristal dökülmeleri olarak bilinir.

Bu hastalıkta tortular, uzaydaki konumumuzu ve baş hareketlerinde (özellikle açısal hareketlerde) dengemizi korumamızı sağlayan yarım daire kanalları içine kaçar (veya dökülür). Başımızın hareketi esnasında tortunun içinde olduğu kanal hareket ederse tortu da hareket edecektir ve tortu durana kadar baş dönmesi başlayacaktır. Bu rahatsızlıkta genellikle pozisyon değiştirmekle başlayan önce hızlanan sonra yavaşlayıp biten baş dönmeleri görülür. Bazen de baş dönmesi daha uzun sürebilir. Yine hastaların önemli bir kısmında gün içinde baş dönmesi olmasa da hafif bulantı hissi, dengesizlik ve başımızda dolgunluk ve sersemlik hissi olabilir.

En çok şikayetler yatar pozisyonda sağa veya sola dönerken kısa süren baş dönme şikayetleri, ayakkabı bağlarken, yere doğru eğilirken, raftan bir şeyler alırken aniden sağa veya sola doğru bakarken ortaya çıkan ve kısa süren baş dönmeleri.

Nadiren baş dönmeleri inatçı ve uzun süreli olabilir.

Hastalarda işitme merkezi ile ilgili şikayetler mesela işitme azlığı veya çınlama (ek hastalık yoksa) yoktur.

Teşhis için genel sağlık muayenesi yapılır ve sinirlerin beyne mesajları nasıl gönderdiği ile ilgili bir sorun olup olmadığını teşhis etmek için sinir sistemi test edilir. Doktorunuz, kafanızı çevirdikçe veya arkaya yatırdıkça gözlerinizin nasıl hareket ettiğine bakarak vertigonuz olup olmadığını söyleyebilir. Buna “Dix-Hallpike Testi” denir. Baş dönmesine neden olabilecek başka hastalıklar da vardır, o nedenle farklı testler de gerekebilir.

Tedavi edilmemesi durumunda oluşabilecek riskler nelerdir?

Ani bir baş dönmeleri için çok kişi kendinize ya da başkasına zarar vermemek için dikkat etmelisiniz. Baş dönmesinin vuracağı ve size kontrolünüzü kaybettirecek herhangi bir durum varsa araba veya bisiklet sürmemelisiniz. Evdeyken yerlerdeki ve yol üzerindeki şeylere takılıp düşmemek için dikkat edilmelidir. Yüksek yerlerden sakınılmalıdır. Aniden dengenizi kaybederseniz tehlikeli olabilecek aletleri veya makineleri kullanmamalısınız. Kısacası vertigo ile yaşamak hastanın hayat kalitesini olumsuz şekilde etkilemekte ve günlük işlerinden bile alıkoyabilmektedir.

Nasıl tedavi edilir?

Uygulanacak tedavi yöntemi konulan teşhise bağlı olarak değişkenlik gösterir. Tedavide hangi kulak ve hangi kanal (veya kulaklar ve kanalların) tutulumu bilinmeli, tortunun kanal içinde serbest mi yoksa yapışık mı olduğu anlaşılabilmelidir. Bu basamaktan sonra manevra (Kanalolit repozisyon manevrası) ile tortunun tekrar utrikulus adı verilen odaya yönlendirilmesi sağlanmalıdır.

Kanalolit repozisyon manevraları her zaman ilk seferde başarılı olmayabilir ve tekrarlamak gerekebilir. Özellikle travma sonrası gelişen BPPV de, çoklu kanal tutulumlarında, lateral (yan) kanal tutulumlarında, kupulolitiazis dediğimiz tortuların yapışık olduğu durumlarda ve ek hastalıkların eşlik ettiği durumlarda ek manevralar, medikal tedaviler ve rehabilitasyon veya ev egzersizleri gerekebilir. Unutulmamalıdır ki tedavinin en önemli basamaklarından biri de hastalara hastalıkları hakkında detaylı bilgi vermektir.