Doç. Dr. Karaarslan merak edilenleri anlattı: Atom bombası gibi değil ama her yıl da yaptırılmaz
Radyoloji Uzmanı Doç. Dr. Ercan Karaarslan, İngiltere’nin zararlı olduğu gerekçesiyle sağlıklı insanlara yasakladığı, Türkiye’nin gereksiz kullanımını önlemek için yönetmelik hazırladığı tomografiyle ilgili tüm merak edilenleri VATAN’a anlattı.
İngiltere Sağlık Bakanlığı geçenlerde, çok fazla radyasyon yaydığı ve kanser riskini artırdığı gerekçesiyle sağlıklı kişilere tomografiyi yasaklamıştı. İngiltere’den gelen bu haberin ardından, Türkiye’nin de sağlıklı kişilerin güçlü bir sağlık sorunu olmadan tomografi gibi radyoloji cihazlarına tabi tutulmasını yasaklamayı öngeren Tıbbi Işınlamalar Yönetmeliği hazırladığı ortaya çıkmıştı. VATAN tomografiye ilişkin tüm merak edilenleri Acıbadem Hastanesi Radyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Ercan Karaarslan ile konuştu.
Hastalara tanı konulabilmesi için tek alternatif tomografi midir? Başka ne tür alternatif tanı yöntemleri kullanılıyor?
“Önce röntgene gönderilir”
Tanı için tek tetkik yöntemi tomografi değil. Örneğin beyin tümörü olduğunu düşünen bir hastanın tomografiye girmesine gerek yok. Bu hastamız için beyin röntgenini öneririz. Türkiye’de sağlık hizmeti her yerde aynı kalitede olmuyor ve bazı hekimler hastanın bir talebi olmamasına rağmen tomografiye sokuyor. Bu yanlış bir tutum. Bu hasta çocuk da olabiliyor ancak biz bir çocuk hasta geldiği zaman çocuklarda hücre bölünmesi çok olduğundan vücut tomografisine sokmuyoruz. Yine kafa, omurilik ve kemik dokuları taraması için alternatif muayene yöntemi MR’dır. Karın için ultrasonografidir.
Size gelen hastalarda nasıl bir yöntem uyguluyorsunuz?
Gelen hastalar önce röntgene gönderilir, ikna olamazsa ya da şüpheli bir şey görünüyorsa tomografiye gönderilebilir. Alternatifi olan tarama yöntemlerinden önce tomografi uygulaması yanlış bir tutum. Tüm model teknolojilerde amaç düşük radyasyonla hastaya en iyi sonucu verebilmektir ve günümüzde tüm vücudu görüntüleyen ama düşük radyasyonlu cihazları var.
Tomografiye girmek isteyen hastalara önerileriniz ve Sağlık Bakanlığı’nın düzenlemesi hakkındaki görüşleriniz neler?
Periyodik olarak tomografi denetimleri sıklaştırmalı. Hekim de tüm vücut taraması yapmadan önce riskli bölgelerde tarama yapabilir. Hasta için en iyi yöntemin tomografi olup olmadığı sorgulanabilir. Hastalar mümkün olduğu kadar yüksek teknolojiyi kullanan sağlık kurumlarına başvursunlar. Doktorlarına hastalıkları konusunda tomografi dışında başka bir yöntem olup olmadığını sorsunlar. Tetkiklerini bir uzmanın yapmasını sağlasınlar.
Sağlıklı kişilere tomografi uygulanabilir mi? Bu noktada hastanın isteği mi yoksa doktorun inisiyatifi mi önemli?
Bence hekim tarafından talep edilen tetkik için Sağlık Bakanlığı’nın gereksiz demesi de yanlış. Tomografi teknikleri hastaların isteğine göre değil hekimlerin inisiyatifleri doğrultusunda yapılır ve hekim hangi teşhis doğrultusunda hastasını tomografiye yönlendirdiğini mutlaka sorgular. Hekim hastayı görmüş, ilgili riskleri tartmış ve onu tomografiye yönlendirmişse bu hastalar için sorun olmamalı ve hekimine güvenmeli. Hekim daha uygun bir tetkik yöntemi varsa zaten kullanır. Gerçekten de bazı hastalar hiçbir şikayeti yokken tomografi çektirebiliyor ya da tomografiye girip en azından kanserle ilgili bir hastalığının olup olmadığını öğrenmek istiyor. Bu durumda hasta sağlık durumu ile ilgili bir şüphe duyuyorsa ve vücut tomografisine girmek istiyorsa bu kesinlikle gereksiz bir uygulama değil ve mecburi olduğu durumlar var.
Hasta çok isterse hayır diyemeyiz
Yani tomografinin mecburi olduğu durumlarda hastalıklı kişi vücut taramasına sokulabilir?
Evet ancak burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta tomografiye her yıl girilmemesi. Beş yılda bir akciğer tomografisi çekilmesinde bir sakınca yok. Kaldı ki akciğer kanserini erken teşhis etmek için tomografiye girmeniz gerekiyor. Doktor hastayı radyasyon dozu konusunda uyarır. Hasta yüksek doza rağmen tomografiye girmek istiyorsa bu kişinin tercihidir ve bence örneğin kanser olduğu korkusuna kapılan bir insanı mağdur edemezsiniz. Hiçbir şikayeti olmayan, aktif spor yapan 35 yaşındaki profesyonel bir futbolcu kalp damar hastalığı riski olduğunu düşünüyor, sağlıklıyken kendisiyle ilgili kalp taraması yaptırmak istiyor. Siz bu hastaya hayır diyemezsiniz. Hayır dediğiniz bu şahıs futbol maçı sırasında veya günlük yaşamı esnasında kalp krizinden ölürse bunu nasıl açıklayacağız? Kişi sağlıklıydı ve tetkik yapılmasına gerek görmedik mi diyeceğiz? Yine örneğin kolon kanseri var mı sorusunun cevabını radyolojik check up’la değil kolonoskopiyle taramanız gerekir. Yine kalp damarlarının görüntülenmesi için omografiye gerek olabilir.
Yani sizce hastanın isteği ön plandadır. Peki siz tomografinin Türkiye’de sağlıklı kişiler için yasaklanmasından yana mısınız?
40-50 yaş grubundaki hastaları radyasyon duyarlılığı konusunda bilgilendiriyoruz ama kesinlikle tomografiye alamayız gibi bir karşılık vermiyoruz. Hasta radyasyon miktarı konusunda soru soruyorsa açıklama yapıyoruz. Tomografi gibi cihazlarda radyasyon oranı söylenildiği gibi atom bombası etkisinde değil. Sonuç olarak Türkiye’de tomografinin sağlıklı kişiler için yasaklanmasının yanlış olacağını düşünüyorum. Hastanın bu isteğini sınırlandıramazsınız.
