Otizm tedavisinde bu detaya dikkat! İlaç dozu değiştirilmemeli!
Otizm Spektrum Bozukluğu’nda kullanılan ilaçlar, otistik belirtilerden ziyade rahatsızlığa eşlik eden ek psikiyatrik hastalıklar ve durumlara göre planlanıyor. İlaç kullanımında en önemli noktanın tedaviye uyum süreci olduğunu belirten uzmanlar, doktorun önerdiği kullanım şemasına uyulmaması, dozların aile tarafından değiştirilmesi veya atlanması durumunda ciddi yan etkileri görülebileceğine dikkat çekiyor. Uzmanlar, ilaç dozlarının uzman kontrolünde ayarlanmasını tavsiye ediyor. Uygulamalı Davranış Analizi (Applied Behavior Analysis – ABA) ve Floortime terapi modelleri de uzmanların görüşlerine göre çok büyük fayda sağlıyor.
Her yıl Nisan ayı, tüm dünyada Otizm Farkındalık Ayı olarak kutlanıyor. Birleşmiş Milletler’in 2007 yılında Dünya Otizm Farkındalık ayı ilan ettiği, 2 Nisan’dan başlayarak bir ay boyunca tüm dünyada otizmle ilgili bilinçlendirme çalışmaları yapılarak ve sorunlara çözüm bulma yolları araştırılıyor.
Çocuk - Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Mert Beşenek, Otizm Spektrum Bozukluğu olan çocuklarda ilaç tedavisine başlama, tedavi süreci ve fayda sağlayan terapi modelleri hakkında bilgiler paylaştı.
İLAÇLAR FAYDALI OLABİLİYOR
Uzman Dr. Ali Mert Beşenek, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanısı alan çocukların bazı durumlarda ilaç tedavisi almalarının gerekebildiğini söyledi ve sözlerine şöyle devam etti:
“OSB’de kullanılan ilaçlar, otistik belirtilerden ziyade OSB’ye eşlik eden ek psikiyatrik hastalıklar ve durumlara göre planlanıyor. Bu çocuklarda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu çok sık saptanabiliyor ve odaklanma güçlüğü, aşırı hareketlilik, dürtüsellik gibi problemlerin kontrol altına alınmasında ilaç tedavisi gerekebiliyor. Bununla birlikte özellikle yüksek işlevli otizm veya atipik otizm tanısı almış çocuklarda görülebilecek depresyon ve kaygı ile ilişkili durumların tedavisinde de ilaçlar kullanılabiliyor. Ayrıca OSB’nun kendisinden kaynaklı olabilecek değişime karşı aşırı kaygı ve direnç, tekrarlayıcı hareketlerin yoğunlaşarak gündelik hayatı bozması, öfke problemleri, saldırganlık ve zarar verme durumlarında da ilaçlar bu klinik tabloları kontrol altına almakta faydalı oluyor.”
TEDAVİYE BAŞLANILMASI KLİNİK TABLO İLE İLİŞKİLİDİR
OSB’ye eşlik eden durumların ilaç ile tedavisinde, tedavinin başlayacağı yaş döneminin tamamen klinik tablo ile ilişkili olduğunu belirten Dr. Beşenek, “Genel olarak dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ile ilişkili problemlerin tedavisinde 6 yaş, beklenmesi kabul gören bir yaklaşımdır. Bununla birlikte görülebilecek diğer sorunların şiddeti, gündelik hayatı etkileyecek ve çocuğun eğitimsel ve sosyal işlevselliğini bozacak düzeye gelmişse herhangi bir yaşta başlanabilir. Genellikle bu tedavilerin uzun süreli kullanılmaları ve yakın çocuk psikiyatrisi takibinde devam edilmeleri gerekir.” dedi.
İLAÇ DOZLARI UZMAN KONTROLÜNDE AYARLANMALI
Beşenek, ilaç kullanımında en önemli noktanın ailelerin de genelde en çok problem yaşadıkları kısım olan tedaviye uyum süreci olduğunu söyledi ve sözlerine şöyle devam etti:
“Çocukların yaş gruplarına göre kullanılan ilaçların dozları her ne kadar oldukça düşük tutulsa da, doktorun önerdiği kullanım şemasına uyulmazsa, dozları aile tarafından değiştirilirse veya atlanırsa ciddi yan etkileri görülebilir. Tedavi şemasına uyulmayan durumlarda ilaçları uyan etkileri görülmese bile etkileri kısıtlı kalabiliyor. Dikkat eksikliği ve hiparkativite bozukluğu için verilen ilaçlarda özellikle iştahsızlık ve uyku problemleri görülürken, dürtü kontrolü için uygulanan ilaç tedavisinde tam tersi iştah artışı olabiliyor. Herhangi bir yan etki veya olumsuz durum ile karşılaşıldığında ailenin ilaçları kendilerinde ayarlamak yerine, takibinde oldukları çocuk psikiyatristine danışmaları ve birlikte bir çözüm üretmeleri çok büyük önem taşıyor.”
TERAPİLER TEDAVİDE BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR
Ek psikiyatrik hastalıkların tedavisinde ilaçlar ne kadar önemliyse, OSB’nin temel bulgularının tedavisinde de terapilerin o derece önemli olduğunu vurgulayan Dr. Ali Mert Beşenek, “Özellikle duyusal hassasiyetleri, duyu bütünleme sorunları ve duyusal süreçlere bağlı dikkat problemleri yaşayan OSB tanılı çocuklarda ergoterapi ve duyu bütünleme terapisi oldukça faydalı oluyor. Temelde dil kazanımı, dilin sosyal kullanımı ve kendini ifade etme becerilerinde sıkıntı yaşayan çocuklarda dil ve konuşma terapisi sıklıkla öneriliyor. Ayrıca sosyal iletişim ve etkileşimde problemler yaşayan, tekrarlayıcı hareketleri olan, göz temasında kısıtlılık olan, ilgi paylaşımı olmayan ve temelde OSB’nin çekirdek bulgularıyla ilgili sıkıntı yaşayan çocuklar özel eğitime ek olarak Uygulamalı Davranış Analizi (Applied Behavior Analysis – ABA) veya Floortime terapi modellerinden çok büyük fayda görüyorlar.” dedi.
